1. Đám âm hồn bỗng đột nhiên bỏ chạy
qua cánh đồng, về phía núi là nơi
công lý sẽ chờ chúng ta phán xét,

4. tôi theo sát người đồng hành tin cậy:
Không có thầy tôi biết lối nào đi?
Ai dẫn đường đưa tôi lên đỉnh núi?

7. Hình như thầy cũng tự mình dằn vặt;
hoặc lương tâm rất trong sạch, thanh cao,
nên lỗi nhỏ cũng làm người cắn rứt!

10. Khi đôi chân người dẫn đường vội vã,
khiến cho thầy cũng bớt vẻ trang nghiêm,
tâm trí tôi vốn luôn đầy hạn chế.

13. Giờ rộng mở, tò mò nhìn khắp chốn,
tôi hướng về phía đỉnh núi, ngước lên
tầng cao nhất thiên đàng xanh vời vợi.

16. Phía sau tôi, mặt trời hồng chói lọi,
còn trước tôi là cái bóng của mình,
vì cơ thể đã cản ngăn tia sáng.

19. Chỉ thấy mỗi bóng mình trên mặt đất
tôi quay sang nhìn đêm tối tràn lan
sợ hãi như bị bỏ rơi lúc ấy;

22. thầy quay lại, và hỏi tôi: "Sao vậy?
con vẫn còn điều ngờ vực gì chăng;
hay không tin ta sẽ đưa con đến?

25. Chiều đổ xuống nơi ta chôn thân xác
nên con không nhìn thấy dáng hình ta;
vì đã chuyển từ Brin(disi) đến Nap(les).

28. Nếu không thấy bóng của ta hiển hiện
trước mặt con, cũng đừng quá ngạc nhiên
vì các cõi không cản nhau ánh sáng.

31. Chịu dằn vặt, khổ đau và nóng lạnh
thân xác ta vì công lý phải mang
khối mâu thuẫn không thể nào tiết lộ.

34. Người điên rồ hy vọng rằng lý trí
của chúng ta có thể hiểu đức tin
đầy bí ẩn Đấng Ba Ngôi nắm giữ.

37. Hãy an phận, hỡi loài người, mọi thứ
nếu cái gì ngươi cũng biết cũng hay,
thì Đức Mẹ đã không sinh Ngài ấy;

40. nhiều triết gia họ vô cùng vĩ đại
từng ước mong biết được bí ẩn này,
nếu khôn khéo điều trên là có thể:

43. Ta muốn nói Plato, Aris(totle)
cùng nhiều người”; nói đến đó Virgil
chợt dừng lại, vẻ âu lo hiện rõ.

46. Trong lúc đó thì chúng tôi đi tới
chân núi nơi dốc đá dựng đứng lên,
như bức tường không dễ trèo qua được.

49. Con đường vắng nằm giữa Tur(bia) và Ler(ici)
nếu đem so với cái dốc ở đây
chỉ là những bậc cầu thang rộng rãi.

52. "Ai biết được lối đi nào đỡ dốc,
có thể lên không cần cánh để bay”,
thầy của tôi vừa hỏi vừa dừng bước.

55. Và trong lúc thầy cúi đầu suy ngẫm
chặng đường này phải đi tiếp ra sao,
thì tôi đứng ngước nhìn lên đỉnh núi,

58. cũng lúc này xuất hiện từ bên trái
những âm hồn tiến về phía chúng tôi,
chậm tới mức, cứ như không di chuyển.

61. "Xin thầy hãy ngước nhìn lên”, tôi nói:
"những người kia có thể có lời khuyên
cho chúng ta đi đường nào lên núi”.

64. Thầy nhìn theo, rồi quay sang tôi bảo:
"Con trai ta, đi theo họ mau lên;
chớ chậm trễ vì họ không chờ đợi”.

67. Sau ngàn bước, chúng tôi giờ chỉ cách
đám âm hồn kia một quãng không xa,
tầm hòn sỏi khi vung tay ném mạnh.

70. Họ lầm lũi bám theo đường đá dốc
thấy chúng tôi, họ vội nép vào nhau,
rồi dừng bước sau một hồi nghi ngại.

73. "Hỡi những hồn hoàn hảo hay được chọn”,
thầy bắt đầu, "vì mọi sự bình yên
mà ta tin các ngươi đều mong đợi.

76. Xin hãy nói cho chúng ta được biết
lối đi nào chinh phục ngọn núi kia;
không biết đường thời gian tìm rất tốn”.

79. Như đàn cừu rời khỏi nơi canh nhốt
một, hai, ba… tất cả họ trở nên
rụt dè hơn, cúi hết đầu nhìn xuống;

82. và làm theo người dẫn đầu, nếu thấy
người này dừng, bọn họ cũng dừng theo
chẳng ai hiểu, giản đơn và lặng lẽ;

85. tôi thấy mình bước hẳn lên phía trước
đám âm hồn may mắn vẫn đang đi,
vẻ mặt họ rất khiêm nhường, trung thực.

88. Khi những kẻ đi hàng đầu nhìn thấy
ánh sáng từ phía bên phải hắt lên,
khiến bóng tôi trùm cả lên hang động,

91. họ dừng lại, rồi bước lùi một chút,
người đến sau đều làm đúng y chang,
không cần biết tại sao, tôi cũng vậy.

94. "Ta xin nói dù các ngươi không hỏi
đây là người vẫn còn sống cho nên
đã ngăn lại ánh sáng trên mặt đất.

97. Đừng ngạc nhiên, nhưng hãy tin anh ấy
đức hạnh không bao giờ thiếu, trời xanh
đang hỗ trợ người này qua dốc núi”.

100. Thầy nói vậy; và những người đáng kính
vừa nói vừa đưa tay vẫy: "Qua đây,
cùng chúng tôi, hãy đi lên phía trước”.

103. Rồi một người trong số hồn lên tiếng:
"Cậu là ai, đã từng gặp ta chưa
trên trần thế thử nhìn xem có nhớ”.

106. Tôi quay lại và ngắm nhìn người ấy:
mái tóc vàng, trông cao quý, đẹp trai,
nhưng lông mày chẻ đôi do gươm chém.

109. Tôi bỏ qua sự khiêm nhường lúc đó
nói rằng tôi chưa từng gặp. "Xem đây”;
rồi chỉ vào một vết thương trên ngực.

112. Hồn mỉm cười: "Ta là Manfred,
cháu của Hoàng Thái hậu Constance;
cầu xin ngươi khi trở về dương thế,

115. hãy tới gặp người vinh danh hai xứ
Si(cily) - Ara(gon) là con gái của ta
nói sự thật, nếu có ai nói khác.

118. Sau khi nhận hai đòn thù chí mạng
thân thể này bị xuyên thủng, khiến ta
vừa khóc vừa tỏ bày xin tha thứ.

121. Tội của ta kinh khủng; nhưng vẫn có
lòng nhân từ vô hạn mở vòng tay,
chấp nhận cả người quay sang cầu khẩn.

124. Giám mục xứ Cosenza được phái
truy lùng ta theo lệnh của Cle(mente),
đã đọc kỹ trang sách này của Chúa,

127. xương cốt ta trên cánh đồng còn đó
gần cây cầu ở Benevento
đống gạch đá ở phía trên che chở.

130. Giờ mưa gió làm mộ ta sạt lở
theo dòng sông, nó trôi dạt bên ngoài
xứ Naples, ánh sáng dường tắt ngấm.

133. Dù họ thua bởi sai lầm, vĩnh viễn
tình yêu không bao giờ mất đến khi
còn hy vọng màu xanh còn trở lại.

136. Sự thật là rất nhiều người vắng mặt
trong Nhà thờ, dẫu phút cuối ăn năn
nhưng trước mắt bên sông đều dừng lại,

139. Ba mươi lần thời gian bị trục xuất,
đợi ở đây, nếu như họ thành tâm
cầu nguyện thì thời gian chờ rất ngắn.

142. Người sẽ khiến ta hôm nay hạnh phúc ,
nếu kể cho con gái rượu Costan(ce)
chuyện người thấy, vì điều này bị cấm;

145. muốn tiến bộ nhờ trần gian nhiều lắm”.




Chú thích: 3
12. Nguyên văn "ristretta”: bị hạn chế, bị giới hạn, bị thu hẹp.
15. Người theo đạo Kitô quan niệm rằng trên đỉnh của ngọn núi Luyện ngục (Purgatorio) là Thiên đàng, nơi có Chúa trời ngự trị.
25-27. Virgil giải thích rằng thân xác phàm trần của mình đã được chuyển từ Brindisi (Brandizio) đến Naples (Napoli), và nơi đó giờ đã là buổi tối; vì vậy mà Dante không thể nhìn thấy cái bóng của Virgil đổ xuống.
+ Brindisi (nguyên tác: Brandizio) là một thành phố thuộc vùng Apulia ở miền nam nước Ý, thủ phủ của tỉnh Brindisi.
+ Naples (nguyên tác: Napoli) là thành phố lớn thứ ba của Ý sau Roma và Milano. Napoli là thủ phủ của vùng Campania.
34-36. Mặc dù thuật ngữ Ba Ngôi không được tìm thấy trong Kinh thánh Tân Ước, nhưng giáo lý ba ngôi rất quan trọng với các Kitô hữu, vì giáo lý này giúp người qui đạo xác chứng niềm tin của họ khi thụ lễ báptêm vào những dịp khác theo lịch phụng vụ của hội thánh. Họ chịu lễ báptêm "nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh thần" (Matthew, XXVIII, 19).
+ Đức tin trong Kitô giáo là niềm xác tín vào sự hiện hữu của Thiên Chúa (đấng sáng tạo vũ trụ) và niềm tin vào ân điển cứu chuộc của Chúa Kitô, (Con của Thiên Chúa hằng sống, đấng đã chết vì tội lỗi của nhân loại).
+ Vì Thiên Chúa được coi là thực thể duy nhất, là đấng tự mình mà có, không do ai tạo thành, không có khởi đầu và không có kết thúc, nên học thuyết Ba Ngôi của Kitô giáo đã gây ra nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, theo nhiều nhà Thần học, mọi lời luận giải về Ba Ngôi đều có giới hạn, vì đây là một vấn đề thuộc về lãnh vực thần bí.
49. Lerici và La Turbie nằm ở phía đông và phía tây của Liguria, vào thời của Dante, đoạn đường này rất khó tiếp cận do những vách đá không thấm nước của nó.
73. Ý nói những người đã được mặc định là "Hoàn hảo”, tức là những người ngoan đạo, không phạm tội lỗi khi còn sống. Người "Được chọn”, là những người biết sám hối hoặc nhận ra tội lỗi của mình trước khi chết.
99. Nguyên tác "cerchi di soverchiar questa parete”: đang cố gắng vượt qua bức tường này.
103-112. Hồn này là Manfred, tức Manfredi of Hohenstaufen, hay Manfredi of Swabia hoặcManfredi of Sicily, nhiếp chính vương quốc Sicily.
+ Manfredi (Venosa, 1232 - Benevento, ngày 26 tháng 2 năm 1266), là người cai trị cuối cùng của triều đại Swabian của Vương quốc Sicily. Ông là con trai hợp pháp (theo các nguồn đã được hợp thức hóa) của Hoàng đế Frederick II of Swabia với nữ quý tộc Bianca Lancia d’Agliano.
Tháng 5 năm 1254, Manfredi trở thành nhiếp chính vương cho cháu mình sau khi Corrado IV, người thừa kế hợp pháp của Frederick II (từ tháng 12 năm 1250) qua đời do bệnh sốt rét ; Và vì điều này ông đã bị giáo hoàng phạt vạ tuyệt thông vào tháng 7 năm 1254. Ngày 26 tháng 2 năm 1266, Manfred đã bị Charles I of Anjou giết chết trong trận Benevento .
113. Constance (nguyên tác: Costanza) là vợ của Henry VI, mẹ của Frederick II (Hoàng đế La Mã thần thánh), và là bà của Manfred. Constance còn là Nữ hoàng của Sicily từ năm 1194-1198.
115-116. Manfred có hai đời vợ. Theo dữ kiện của câu thơ này thì người đó là Constance (1249-1302), con gái của Manfred với người vợ đầu mà ông đã kết hôn vào năm 1248. Mẹ của Constance là Beatrice of Savoy, con gái của Bá tước Amedeo IV of Savoy và Margherita of Burgundy.
+ Constance sau này là vợ của Peter III of Aragon, và đương nhiên cô trở thành hoàng hậu của Aragon (1262-1285), và là nữ hoàng cuối cùng của triều đại này tại xứ Sicily (1282-1285).
127. Sau khi chết, Manfred được chôn cất trong một đống đá, cạnh một cây cầu bắc qua sông Garigliano, gần Ceprano. Giáo hoàng Clement IV, sau đó đã ra lệnh cho Giám mục xứ Cosenza di chuyển hài cốt của Manfred cùng những người bị vạ tuyệt thông và những kẻ dị giáo, rồi phân tán di cốt họ dọc theo sông Liri bên ngoài vương quốc Naples.
+ Tuy nhiên, một số nhà bình luận lại cho rằng những sự kiện trên không có tài liệu nào ghi chép.
136. Ám chỉ những người tham gia Thánh chiến và bất tuân Giáo hội.
144. Nguyên văn "come m'hai visto, e anco esto divieto”: những điều mà ngươi thấy, và nó cũng bị cấm cản.