THIÊN ĐƯỜNG 2
- Cập nhật: Thứ năm, 23/6/2022 | 11:22:35 PM
Vùng trời thứ nhất: Thiên đường Mặt trăng. Nơi cư trú của những linh hồn có đủ đức hạnh và phẩm chất để lên thiên đàng nhưng do không kiên định, bất tín với lời thề nên không thể lên thiên đàng cao hơn. Lời cảnh báo của Dante tới độc giả. Sự trỗi dậy của Dante và Beatrice trên Thiên đường đầu tiên (Mặt trăng). Beatrice bác bỏ ý kiến của Dante về các đốm mặt trăng và giải thích nguồn gốc thực sự của chúng.
|
|
Tranh minh họa của Gustave Dore (Paradiso_canto II)
|
Đó là đầu giờ chiều Thứ Tư ngày 13 tháng 4 (hoặc 30 tháng 3) năm 1300.
đang theo sau con tàu lướt ra khơi
háo hức nghe những khúc ca tôi hát,
4. hãy quay lại với bến bờ của bạn:
đừng ra khơi, vì nếu mất dấu tôi
các bạn sẽ đi sai đường, lạc lối.
7. Vùng nước này chưa có ai từng tới;
nhờ Miner(va) nổi gió với Apol(lo),
chín Muses chỉ đến sao Bắc đẩu.
10. Một số ít trong những người được chọn
thời gian qua từng ăn bánh thiên thần
trên trái đất mà không bao giờ đủ,
13. thì có thể với lý do chính đáng
cùng con thuyền theo vệt sóng ra khơi
trước khi nó lặng tăm không dấu vết.
16. Đến Colchis những con người anh dũng
thấy Jason bỗng thành bác nông dân,
cũng không bằng họ ngạc nhiên về bạn.
19. Nỗi khát khao đến Nước Trời liên tục
cuốn tôi đi trong mong mỏi vĩnh hằng
tựa chuyển động lên thiên đàng khi ấy.
22. Nàng nhìn lên, còn tôi nhìn Beatrice;
khoảnh khắc trôi thật ngắn ngủi làm sao
nhẽ chỉ bằng mũi tên bay tới đích,
25. tôi vỡ òa nhìn không gian trước mặt
kỳ diệu thay; bao cảm xúc trong tôi
giờ lộ ra chẳng còn gì giấu giếm,
28. nàng quay lại, vẻ hân hoan xinh đẹp,
bảo tôi rằng: "Chàng hãy tạ Ơn trên,
đã đưa ta tới tinh tú đầu tiên”.
31. Một đám mây long lanh, dày, rắn chắc
mặt trời soi trông chẳng khác kim cương,
lúc này ôm lấy chúng tôi bao bọc.
34. Viên ngọc quý của bầu trời bất diệt
đón chúng tôi vào lòng nó, giống như
những tia sáng đi xuyên qua mặt nước.
37. Tôi, thực tế, không thể nào tưởng tượng
chiều này sao nhập vào được chiều kia,
như cơ thể lại nhập vào thân xác,
40. điều này càng khiến chúng ta mong muốn
nhìn rõ hơn bản thể Đấng Kitô
được kết hợp giữa người và thần thánh.
43. Chúng ta sẽ thấy đức tin ở đó,
và đều tin dù không thể chứng minh
bằng nguyên lý mà con người thừa nhận.
46. Tôi trả lời: "Thưa quý bà đáng kính,
tạ ơn Người, vì Chúa đã đưa tôi
rời xa khỏi nơi phàm trần thân xác.
49. nhưng làm ơn hãy nói cho tôi biết,
những đốm đen trên thiên thể là sao
có đúng như chuyện Cain thường kể?”
52. Nàng thoáng cười: "Thực tế là ý kiến
của con người thường lầm lẫn là do
các giác quan không bao gồm lý trí,
55. sự ngạc nhiên chắc sẽ không còn nữa
từ bây giờ, nếu chàng biết đằng sau
các giác quan, lý trí thường giới hạn.
58. Nhưng chàng cũng có thể nêu ý kiến”.
Tôi trả lời: "Nhìn từ dưới, mặt trăng
có độ sáng không hoàn toàn đồng nhất”.
61. "Chàng sẽ thấy điều mình tin lầm lẫn”,
nàng bảo tôi, "nếu chịu khó lắng nghe
những lý lẽ sau đây tôi phân tích.
64. Tầng thứ tám có rất nhiều tinh tú
số lượng và chất lượng sáng khác nhau
do vậy mà chúng hiện ra cũng khác.
67. Nếu hiếm-đặc là tính năng duy nhất,
thì điều này hoạt động ở mọi nơi,
được phân bổ bằng nhau, nhiều hoặc ít.
70. Thay vào đó những điều cần thiết khác
xuất phát từ các nguyên tắc khác nhau,
sẽ bị loại theo cách chàng suy luận.
73. Ngoài ra nếu là nguyên nhân dẫn đến
những đốm đen xuất hiện ở mặt trăng
chất liệu hiếm sẽ dần dần biến mất
76. giống cơ thể hình thành từ lipid
lớp mỡ này xen với thịt tạo nên
độ dày mỏng khác nhau trong cơ thể.
79. Nếu trường hợp đầu tiên nêu là đúng
ánh mặt trời, khi nhật thực xảy ra
sẽ đi xuyên qua mặt trăng trong suốt.
82. Nếu không đúng: hãy chuyển sang xem xét
trường hợp hai; ta bác được điều này,
vậy chứng minh là ý chàng đã sai.
85. Khi ánh sáng không thể nào xuyên cắt
ngang mặt trăng, nghĩa là ở phía sau
có vật cản không cho đi qua nó;
88. và giống như tia mặt trời phản xạ
những sắc màu khi nó chiếu vào gương,
ở phía sau có tấm chì ngăn cách.
91. Bây giờ chàng sẽ bảo rằng tia sáng
trông tối hơn các điểm khác là do
khoảng cách nó bị chiếu xa hơn hẳn.
94. Hãy thực nghiệm để giúp chàng giải thoát
khỏi những điều khiến chàng thấy băn khoăn,
điều giản đơn đó gọi là khoa học.
97. Chàng hãy lấy ba tấm gương rồi đặt
hai chiếc đầu có khoảng cách bằng nhau
chiếc thứ ba để xa hơn một quãng.
100. Hãy đảm bảo có một nguồn ánh sáng
sau lưng chàng, chiếu vào các tấm gương
và sau đó nhìn các gương phản chiếu.
103. Dù kích thước của tấm gương xa nhất
không lớn bằng, nhưng chàng sẽ thấy ngay
độ chói sáng cả ba không hơn kém.
106. Giống như tuyết dưới mặt trời ấm áp
tan chảy ra biến thành nước, mất đi
những phẩm chất như sắc màu, lạnh giá,
109. tương tự vậy, ta muốn chàng loại bỏ
những lầm sai bởi ánh sáng chói lòa
khiến nhãn quang chàng càng thêm lấp lánh.
112. Trong Thiên đường Empyrean thần thánh,
một quả cầu với đức hạnh đang xoay
trong vũ trụ, nơi chứa đầy sự sống.
115. Tầng tiếp theo, có rất nhiều tinh tú,
phân chia thành những bản chất khác nhau,
riêng biệt với những ngôi sao trong đó.
118. Thiên đàng khác tùy theo từng tính chất
mà quay theo các quỹ đạo khác nhau
tùy mục đích mà tinh cầu ảnh hưởng.
121. Các Thiên đàng vận hành như chàng thấy,
phân cấp theo tầm ảnh hưởng, từ trên
chúng tiếp nhận rồi lại truyền xuống dưới.
124. Giờ chàng hãy xem cách tôi tiến tới
chân lý mà chàng mong muốn hiểu ra,
sau đó tự tìm con đường đúng đắn.
127. Sự chuyển động của tinh cầu thần thánh,
chẳng khác chi việc quai búa thợ rèn,
nghệ thuật ấy nhờ thiên thần truyền thụ;
130. vòm trời đẹp bởi muôn vàn tinh tú,
phẩm hạnh cao sẽ thúc đẩy bên trong
tạo dấu ấn khiến thiên đường chuyển động.
133. Giống linh hồn ở trong cơ thể bạn
hoạt động nhờ các bộ phận khác nhau
và thích ứng với khả năng đa dạng,
136. vì vậy mà trí thông minh phát triển
được nhân lên thông qua các vì sao,
chúng vận động khi vẫn luôn hợp nhất.
139. Đức tính khác tạo ra liên kết khác
với tinh cầu, sự sống lại hồi sinh
giống như chàng và linh hồn gắn kết.
142. Vì phúc lạc xuất phát từ bản chất,
tính năng này hợp nhất với các sao
như niềm vui trong mắt người tỏa sáng.
145. Từ thực tế ta suy ra tối-sáng
không phải do chất đặc-hiếm sinh ra;
mà điều này phải dựa theo nguyên tắc,
148. sáng, tối tùy cường độ tăng hay giảm”.
Chú thích: 2
1-6. Những người trên con thuyền nhỏ bé: Ám chỉ những người đánh giá thấp lĩnh vực thần học, nên họ sẽ giống như con thuyền nhỏ, không thể theo kịp con tàu lớn là các chủ đề về thần học trong phần III, Thiên đường của Dante.
9. Orse: chòm sao Đại Hùng hay Gấu lớn hoặc Bắc đẩu.
10-12. Những người ăn bánh thiên thần (Pan deli angeli) là một cách diễn đạt trong Kinh Thánh (Sap., XVI, 20): ý nói những người đã có khái niệm về thần học.
16-18. Ý nói, con đường lên thiên đàng chỉ có thể đạt được bởi Khoa học thần học với biểu thức Kinh thánh (Psalms LXXIII, 25; và Sự khôn ngoan XVI, 20)
16. Những con người anh dũng: ý nói những thủy thủ người Argonauts đã đi theo Jason (trong Metamorphones VII, 100 của Ovid).
17. Ý nói, những người những người chuyên tâm nghiên cứu thần học sẽ cảm thấy ngạc nhiên về những người mới chỉ có khái niệm về thần học nhiều hơn cả những người Argonauts (hoặc người Colchids) trong tình huống họ nhìn thấy vị thủ lĩnh của mình là Jason đang đi cày với hai con bò.
+ Theo lời kể của Ovid trong Metamorphoses (VII, 100-143), khi Jason đến Colchis, ông đã phải đối mặt với một số chuyện trong đó có việc phải đi cày với hai con bò khổng lồ mà Jason đã thuần hóa.
22-24. Mô phỏng việc mũi tên (quadrel) được bắn đến mục tiêu nhanh chóng, và dự đoán điều gì sẽ xảy ra sau đó... là một trong những ví dụ nổi tiếng nhất của Hysteron Proteron (một nhà hùng biện Hy Lạp cổ đại).
25-30. Nguyên văn: la prima stella (ngôi sao đầu tiên).
+ Ý nói, Mặt trăng là thiên thể (đầu tiên) ở gần trái đất nhất trong số 9 thiên đường vật chất theo Aristoteles và Thomistic. Bảy thiên đường trong số đó trên thực tế, tương ứng với bảy hành tinh của hệ mặt trời, nên cũng gọi là thiên cầu.
34. Viên ngọc quý của bầu trời: ý nói mặt trăng.
37-39. Ý nói, những người phàm ở trần thế vẫn chưa hiểu làm thế nào mà một vật rắn có thể thâm nhập vào một vật rắn khác mà không tự điều chỉnh (ý nói các hố trên mặt trăng hình thành do sự va chạm của các thiên thạch và sao chổi vào bề mặt). Điều này khơi dậy ước muốn được nhìn thấy hình ảnh Con người và Thiên Chúa trong Đấng Christ.
51. Ám chỉ đến truyền thuyết mà theo đó các đốm sáng trên mặt trăng là do Cain, bị giam giữ trong Mặt trăng và bị kết án là phải mang một bó gai trên vai (Địa ngục 20: 126).
54. Ý nói, các giác quan là thứ không thể cung cấp cho họ một lời giải thích đầy đủ.
59-60. Dante trích dẫn ý kiến về các đốm mặt trăng đã được ông thể hiện trong Convivio (II, VIII, 9). Lý thuyết này Dante giải thích theo thánh Thomas (Comm. De Caelo et Mundo, II, lect. 12). Trong khi Averroè (De substantia orbis, 2) trước đó cũng đã giải thích về điều này.
64. Tầng thứ tám: ý nói vùng trời (hay thiên đường thứ Tám theo cách gọi của Dante), là nơi có các định tinh (những vì sao cố định: Fixed stars); Đây là cách gọi chung cho toàn bộ những vì sao trên bầu trời trong thiên văn cổ. Vùng trời thứ tám cũng đại diện cho sự vinh quang của nhà thờ.
73-105. Beatrice phản đối học thuyết của Averroè dựa trên kinh nghiệm về nhật thực.
113-114. Ý nói thiên đường thứ 9 (Primo Mobile) trong thiên văn cổ là vùng trời ở ngoài cùng vũ trụ, nơi tạo ra động lực để vận động tất cả các tinh cầu. Dante cũng đã giải thích điều này trong Convivio Il, XIV, 17.
115. Ý nói Thiên đàng thứ tám.
129. Ám chỉ trí thông minh của thiên thần, có thể di chuyển cả Thiên đàng.
138. Câu này được hiểu theo nhiều cách khác nhau, có lẽ nó chỉ đơn giản là trí thông minh của thiên thể (tinh cầu) xoay vòng bằng cách duy trì sự thống nhất của nó.
Các tin khác
Vẫn ở vùng trời thứ nhất: Thiên đường Mặt trăng. Dante gặp gỡ những linh hồn được ban phước nhưng đã không thực hiện lời thề của họ; trong số này có Piccarda Donati, em gái của Forese. Cô bị bắt cóc và bị cưỡng bức rời khỏi tu viện, còn Hoàng hậu Constance cũng có số phận tương tự.
Địa đàng trần gian – Quả cầu lửa. Tầng khí quyển trung gian giữa trái đất và mặt trăng. Dante và Beatrice lên tới thiên đường. Dante còn nhiều nghi ngờ và nhận được lời giải thích của Beatrice về trật tự của Vũ trụ.