ĐỊA NGỤC 20
- Cập nhật: Chủ nhật, 17/7/2022 | 5:20:23 PM
Tầng địa ngục thứ tám: Vẫn ở Bolgia IV, nơi các thầy bói và pháp sư bị trừng phạt; Virgil chỉ cho Dante: Amphiraus, Tiresias, Aruns, Manto, Eripilo, Michele, Guido và Asdente. Giải thích về nguồn gốc của Mantova.
|
|
Dante và Virgil ở Địa ngục. Tranh vẽ của Tomasso de Vivo, năm 1865
|
Đó là bình minh ngày Thứ Bảy 9 tháng 4 (hoặc 26 tháng 3) năm 1300, khoảng sáu giờ.
1. Tôi xin dùng những vần thơ để viết
về nhục hình ở khúc thứ hai mươi
phần đầu tiên cho những người khốn khổ.
4. Tôi chuẩn bị và sẵn sàng mọi thứ
nhìn đáy mương nơi chẳng có gì che,
mà nước mắt vẫn tuôn vì sợ hãi;
7. và tôi thấy mọi người trong thung lũng
men đường vòng, bước lặng lẽ, vừa đi
họ vừa khóc âm thầm như đám rước.
10. Khi tầm mắt tôi hạ dần xuống thấp,
người ở đây nhìn trông khá lạ kỳ
nửa phần trên vặn ra sau hết thảy;
13. đầu mọi người đều quay theo phía ấy,
thế cho nên ai cũng bước giật lùi,
bởi không thể nhìn thấy đường phía trước.
16. Có thể họ từng trải qua bạo bệnh
nên thân hình bị vặn ngược thế chăng;
nhưng dù sao tôi vẫn không tin được.
19. Hỡi bạn đọc, nếu Chúa Trời cho phép
bài học này hãy suy ngẫm, tại sao
tôi không thể giữ mắt mình khô ráo,
22. khi tôi thấy cảnh tượng này gần nhất
khóe mắt ai cũng ướt đẫm; từ hông
nước mắt rơi chảy tiếp xuống kẽ mông.
25. Tôi bật khóc khi nép vào tảng đá
đỡ sau lưng, khiến thầy phải bảo tôi:
"Con vẫn ngốc như bao nhiêu kẻ khác?
28. Lòng thương hại ở nơi này đã chết;
đáng tiếc thay còn ai tội lỗi hơn
kẻ trắc ẩn khi Chúa Trời phán xét?
31. Hãy đi và ngẩng đầu nhìn cái kẻ
bị đất bằng nuốt chửng ở Teban;
"Ngài ở đâu” dân thành đó kêu than.
34. "Amphia(raus)? Sao không rời cuộc chiến?”
Phía vực sâu kẻ đó chẳng ngừng lăn
xuống tận nơi mà Minos tóm được.
37. Vì muốn nhìn quá xa về phía trước,
kẻ đó từng biến ngực hắn thành vai,
nên nay phải đi giật lùi, nhìn ngược.
40. Tiresias từng thay hình đổi dạng
đang từ nam biến thành nữ, cuối cùng
chân và tay tất cả đều biến đổi;
43. để lấy lại được hình hài nam giới
việc đầu tiên Tires(ias) phải tấn công,
hai con rắn lúc chúng đang quấn quýt.
46. Còn Aruns kẻ đã quay lưng lại,
vốn là người sống trên núi Luni
nơi dân Car(rareze) họ làm nhà bên dưới,
49. một cái hang giữa đỉnh toàn đá trắng
đó là nơi Aruns ở, từ đây
chàng tha hồ ngắm trăng sao, biển cả.
52. Và cô gái mái tóc dài, buông xõa,
che ngực nên con không thấy nàng ta
còn che cả làn da đầy lông lá.
55. Manto đó từng qua nhiều xứ sở;
rồi tới đây nơi ta đã sinh ra;
hãy lắng nghe điều mà ta sắp kể.
58. Thành Baco đã biến thành nô lệ,
kể từ khi cha nàng ấy qua đời,
suốt nhiều năm nàng đi khắp mọi nơi.
61. Ở bắc Ý có cái hồ rất đẹp,
ngăn Lama(gna), uốn lượn giữa Alpi
trên Tiral(li), là Bena(co) họ gọi.
64. Ta tin là có hàng ngàn con suối
từ hồ này đã tưới mát Garda,
Pennino và Camo(nica) thung lũng.
67. Ở giữa hồ nơi mà người hâm mộ
vị mục sư của Bres(cia), Vero(na)
được ban phước nếu họ đi qua đó
70. Peschiera một pháo đài hùng mạnh
đủ đương đầu với Bres(ciani), Berga(maschi),
nơi bờ hồ dốc dần và thấp nhất.
73. Lượng nước tràn không nghi ngờ từ đó
chảy khỏi hồ Bena(co) đã tạo ra
những con sông giữa cánh đồng xanh mát.
76. Dòng nước chảy gọi là Men(sio), sau đó
Benaco không còn nữa cái tên
đến Gove(no) cùng sông Po nó chảy.
79. Sau một quãng thì tới vùng đất thấp,
sông tràn ra biến thành một đầm lầy;
vào mùa hè nước không còn trong trẻo.
82. Các trinh nữ khi đi ngang qua đó
thấy ở đây, vùng đất giữa đầm lầy,
không cấy trồng cũng chẳng ma nào ở.
85. Để thoát khỏi sự săm soi dòm ngó,
cùng người hầu nàng dừng lại nơi đây
rồi gửi lại cái thân tàn vô dụng.
88. Dân chúng sống ở các vùng quanh đó
họ sau này đã qui tụ về đây
vì xung quanh có đầm lầy bảo vệ.
91. Một thành phố được lập nên ở đó;
trên nắm xương người phụ nữ đầu tiên,
Mantova được dân chúng gọi tên.
94. Ở xứ này dân xưa nay đông đúc,
cho đến khi Casa(lodi) bỗng rồ lên
để cho tên Piam(onte) kia lừa dối.
97. Hãy xem đó nếu như ngươi từng ghét
mảnh đất này, nghe họ nói khác đi,
thì sự thật không thể nào dối gạt”.
100. Và tôi nói: "Thưa thầy, con chắc chắn
tin lời thầy mặc ai nói ngoài kia;
con chỉ coi như hòn than đã tắt.
103. Nhưng mong thầy hãy nói cho con biết,
có người nào đáng chú ý ở đây
vì điều này cứ hiện trong tâm trí”.
106. "Người trên má, râu màu nâu” thầy nói
"dài tới vai, ông ấy là tiên tri
của Hy Lạp khi đàn ông đã hết,
109. chỉ còn lại ở trong nôi một ít
sau khi ông thương nghị với Calcan(ta)
ở Aulide dây neo thuyền bị cắt.
112. Tên ông ấy là Eri(pilo); ta đã
ngợi ca ông trong vở kịch của ta
ngươi biết rồi, chắc tỏ tường tất cả.
115. Còn người có bộ xương sườn gầy guộc,
là Michele, rất thông thạo các trò
nghệ thuật của sự dối lừa ma thuật.
118. Nhìn Guido; nhìn Asden(te), họ chắc
chỉ biết da và cùng với chỉ khâu
nhưng điều đó than ôi giờ quá muộn.
121. Hãy nhìn xem đám đàn bà bất hạnh,
bỏ thoi quay, học bói toán suốt ngày
họ dùng phép yểm cỏ cây, tranh tượng.
124. Nhưng Cain giờ có gai tỏa sáng
đã tới bên bờ biên giới bán cầu
sóng Sevil(le) chạm cả đáy biển sâu;
127. và đêm qua mặt trăng tròn lại sáng
con nhớ chăng, ánh trăng đó nhiều lần
đã giúp con giữa rừng sâu mù tối”,
130. Thầy nói thế trong lúc cùng tiến bước.
Chú thích: 20
3. Bài hát đầu tiên: ý nói phần thứ nhất Địa ngục.
+ Toàn bộ tác phẩm Comedia có ba phần: 1-Địa ngục, 2-Luyện ngục, và 3-Thiên đường.
34. Amphiraus (hay Anfirao) là một nhân vật trong thần thoại Hy Lạp, ông là con trai của Oicle (tức Apollo) và Hypermnestra.
Amphiraus là vua của Argos và cũng là một trong bảy huyền thoại chống lại Thebes. Mặc dù biết vợ mình là Eriphyle đã bị Polynices mua chuộc nhưng Amphiraus vẫn quyết định tham gia trận chiến và sau đó ông đã bị trái đất nuốt chửng khi thần Zeus ném một tia sét xuống khiến mặt đất nứt làm đôi.
37. Ý nói nhìn về tương lai.
40-45. Trong thần thoại Hy Lạp, Tiresia là một nhà tiên tri mù, nổi tiếng về khả năng thấu thị của Apollo ở Thebes. Có nhiều huyền thoại kể về việc Tiresias bị thay đổi giới tính và sau đó ông được phép lấy lại sự nam tính của mình.
+ Theo Ovid trong Metamorphoses (III, 324-331) Tiresia bị biến thành phụ nữ do dùng gậy tách đôi rắn đang giao phối ra. Sau nhiều năm ông phải đánh bại đôi rắn đó thì mới lấy lại giới tính của mình.
46. Arunte là một thầy bói người Etruscan trong sử thi Pharsalia (I, 584ff) của Lucan. Theo nhà thơ, ông là một thầy bói mạnh mẽ, chuyên bói toán bằng cách xem ruột của động vật, hướng bay của chim và các hiện tượng tự nhiên khác. Có lẽ ông đã sống ở Carrara và được triệu tập đến Rome ngay trước cuộc nội chiến giữa Caesar và Pompey để giải thích một số sự kiện quan trọng. Arunte đã dự đoán chiến thắng vẻ vang của Caesar.
47. Các đỉnh núi Luni hay "Apuan Alps” là một dãy núi nằm ở phía tây bắc của đảo Tuscan, nó là một phần của dãy Apennines. Strabo, nhà Địa lý Hy Lạp cổ đại gọi Apuan Alps là Lunae montes, nghĩa là "núi mặt trăng”.
55. Manto là một nữ phù thủy trong thần thoại Hy Lạp. Là con gái của Tiresias, Manto được thừa hưởng khả năng phép thuật và bói toán từ cha mình. Theo Statius/Stazio (Thebais, IV 463-466 và VII 578), sau cái chết của Tiresias trong cuộc bao vây Thebes, để thoát khỏi sự chuyên chế của Creon, Manto bắt đầu đi lang thang qua nhiều quốc gia, trước khi dừng lại dọc theo bờ sông Mincio nơi cô tạo ra một hồ nước mắt, mà thực tế là hồ nước bao quanh Mantua. Những vùng nước này có món quà kỳ diệu là trao cho những người uống chúng khả năng tiên tri.
62. Benaco nay là hồ Garda ở Ý. Hồ này nằm dưới chân dãy núi Alpi gần biên giới với Đức.
67. Ở giữa hồ Garda là nơi ba giáo phận gặp nhau. Đây là nơi các giám mục Trento, Brescia và Verona có quyền tài phán ngang nhau.
70. Pháo đài Peschiera là một phần hệ thống phòng thủ do người Scaligeri thiết lập xung quanh Verona.
95. Alberto da Casalodi (k.1230 -1288), là một chính trị gia người Ý, thủ lĩnh phái Guelfi ở Mantova. Năm 1272, ông bị Pinamonte de Bonacolsi lợi dụng sự suy yếu của phe đối lập để đẩy ông ra và nắm quyền lực trong thành phố.
110. Calcanta (tiếng Pháp: Calchas) là nhà tiên tri đầu bạc trong Cuộc chiến thành Troy (thần thoại Hy Lạp).
111. Aulide (tiếng Pháp: Aulis) là bến cảng nơi Hy Lạp tập trung quân để tiến đánh thành Troy trong thần thoại Hy Lạp.
115. Michele Scotto hay Michael Scot (1175 -1236) là một nhà triết học, chiêm tinh và giả kim Scotland, làm việc tại các tòa án của Sicily của Frederick II xứ Swabia. Ông được coi là người Averroist thời trung cổ quan trọng nhất, mặc dù ông không phải là người theo luận điểm Averroist, người đầu tiên đưa ra nhận xét về các tác phẩm của Aristoteles ở phương Tây, góp phần vào việc phục hồi các di sản triết học Aristoteles ở châu Âu Latinh.
118. Guido Bonatti (sinh ở Forlì năm 1210, mất năm 1296 hoặc 1300) là một trong những nhà thiên văn học và các nhà chiêm tinh học người Ý nổi tiếng thế kỷ XIII.
118. Asdente là biệt danh của Maestro Benvenuto, (... - 1272), là một pháp sư và thầy bói nổi tiếng thời trung cổ sống ở thế kỷ XIII.
124. Theo một truyền thuyết phổ biến giải thích các điểm mặt trăng là hình ảnh Cain (nguyên tác Caino) mang một bó gai trên vai (xem Thiên đường 2: 51), dấu hiệu đó có nghĩa là chỉ sau sáu giờ sáng.
126. Vào lúc trăng tròn trùng với thời điểm xuân phân, như Dante tưởng tượng trên hành trình của mình, mặt trăng lặn vào khoảng sáu giờ sáng, nhưng một ngày đã trôi qua kể từ lúc trăng tròn và chúng ta đang ở vĩ độ Jerusalem, nên có thể kết luận rằng mặt trăng lặn vào khoảng sáu giờ rưỡi (xem M. Porena).
Các tin khác
Tầng địa ngục thứ chín: Judecca Nơi những kẻ phản bội ân nhân bị trừng phạt. Sau đó Dante và Virgil ra khỏi Địa ngục.
Tầng địa ngục thứ chín: Antenora - Tolomea Bá tước Ugolino kể về cái chết của mình. Lối vào vòng ngục thứ ba Tolomea, nơi những kẻ phản bội khách bị trừng phạt. Dante cảm nhận được luồng gió tạo ra bởi đôi cánh của Lucifer.
Tầng địa ngục thứ chín: Caina và Antenora Lời cầu khẩn của Dante đến các Muses. Lối vào vòng ngục đầu tiên của Cocytus: Caina, nơi những kẻ phản bội người thân bị trừng phạt; và vòng ngục thứ hai: Antenora, nơi những kẻ phản bội quê hương bị trừng phạt.
Tầng địa ngục thứ chín: Hồ băng Cocytus Dante và Virgil tiếp cận cái giếng bao quanh hồ Cocytus. Gặp gỡ với Nimrod và Fialte. Người khổng lồ Antaeus đưa hai thầy trò xuống đáy hồ Cocytus.