Đó là buổi chiều Thứ Bảy ngày 9 tháng 4 (hoặc 26 tháng 3) năm 1300, khoảng sáu giờ.


1. Cái miệng rời khỏi bữa ăn kiêu ngạo
chùi mép vào mớ tóc của đầu lâu
đã bị gặm thủng miếng to sau gáy.

4. Bắt đầu nói: "Ngươi muốn ta kể lại,
nỗi đớn đau từng giằng xé tim ta,
nghĩ tới thôi, ta đã không thốt nổi.

7. Nếu hạt giống mọc lên rồi thành quả
cho kẻ ta từng gặm nhấm kia ăn,
vậy ta sẽ vừa khóc than vừa kể.

10. Chẳng biết ngươi là ai, sao có thể
xuống được đây; nhưng nghe giọng nhà ngươi
chẳng khác gì dân Firen(ze) trên đó.

13. Ta chính là Ugoli(no) bá tước,
còn đây là Tổng Giám mục Ruggie(ri):
ta sẽ nói lý do mình phải giấu.

16. Vì đây là một âm mưu độc ác,
tin người nên ta đã bị bắt giam
và sau đó chết không lời giải thích;

19. có thể là chuyện này ngươi không biết,
ta chết theo cách tàn khốc thế nào,
nghe kể xong thì nhà ngươi sẽ hiểu.

22. Một ô cửa trong tháp tù rất nhỏ
vì giam ta mà Tháp đói thành tên,
và sau đó còn nhiều người bị nhốt,

25. qua ô cửa bao lần trăng tròn khuyết,
ta thường mơ thấy ác mộng vây quanh
xé rách cả màn tương lai che phủ.

28. Một kẻ giống như chủ nhân, lãnh chúa
đuổi sói con và bầy sói lên trên
ngọn núi ngăn giữa Pisa và Luc(ca).

31. Với lũ chó đã luyện thuần, săn chắc
bọn Gualan(di), Sismon(di) với Lanfran(chi)
đã vọt lên trước trận tiền háo hức.

34. Cuộc săn đuổi khiến cho ta kiệt sức
sự điên cuồng giống hệt những chiếc răng
ngoạm vào sườn người cha và lũ trẻ.

37. Sáng tinh mơ khi ta vừa thức dậy,
những đứa con nằm bên cạnh đòi ăn
chúng đã khóc và ngủ vùi trước đó.

40. Cực độc ác nếu ngươi không đau đớn
khi biết điều đang vò xé tim ta;
ngươi không khóc, thì lẽ gì mới khóc?

43. Lũ trẻ cũng đã tới giờ thức giấc
theo lệ thường bữa sáng sẽ dọn ra,
vì giấc mơ mọi người đều lo lắng;

46. rồi vang lên tiếng đóng đinh lên cửa
tòa tháp kia; nghe chát chúa kinh hồn
nhìn các con ta nửa lời không thốt.

49. Như hóa đá, dù rằng ta không khóc;
bọn trẻ thì đều òa khóc; hỏi ta:
"Cha, sao cha nhìn chúng con như thế?”

52. Ta im lặng cũng chẳng hề rơi lệ
suốt cả ngày cho đến tận hôm sau,
khi mặt trời trên dương gian ló rạng.

55. Nó giống như là một tia sáng nhỏ
trong tháp tù đau khổ đó, và ta
thấy chính mình qua bốn gương mặt ấy,

58. hai cánh tay trong miệng ta đau đớn;
còn lũ con chúng lầm tưởng rằng ta
muốn ăn nên đã lại gần và nói:

61. "Cha yêu quý, nỗi đau này sẽ bớt
nếu như cha chịu ăn thịt chúng con
phần cha cho, giờ xin cha lấy lại”.

64. Không muốn làm chúng buồn thêm ta cố
gắng gượng hơn; hai ngày nữa trôi qua;
sao không thể mở lòng ra nhân thế?

67. Ngày thứ tư, chẳng thể im lặng nữa
Gaddo nằm sõng soải dưới chân ta,
miệng lẩm bẩm: "Cha ơi, sao không cứu?”

70. Rồi con chết; như ngươi đang nhìn thấy
ta ở đây, rồi ba đứa tiếp theo
đến lượt ta, ngày thứ năm vừa tới,

73. ta mù lòa trườn qua từng cái xác
gọi tên con sau ngày chúng chết đi.
Làm cái việc lúc khổ đau không thể”.

76. Cái miệng nói, mắt ngầu lên giận dữ
rồi lại vồ lấy cái sọ thảm thương
mồm gặm tiếp, hàm sắc như răng chó.

79. Hỡi Pisa, đây là lời sỉ nhục
của mọi người trên đất nước đẹp xinh,
sao láng giềng trừng phạt ngươi chậm thế

82. Capraia và Gorgo(na) sau đó
đã ngăn sông Arno lại, để cho
mọi linh hồn trong các ngươi chết đuối!

85. Dù bá tước Ugoli(no) có nói
việc ông ta đã phản bội các ngươi
cũng không thể giết cháu con ông ấy.

88. Họ còn trẻ chẳng làm gì nên tội,
Theb(es) lạ lùng, Ugu(iccione) với Bri(gata)
hai người ấy trong thơ ta từng nhắc.

91. Băng qua đó, thầy trò tôi đi tiếp
tới nơi hồn bị sương giá vây quanh
không cúi gằm, mà mặt ai cũng ngửa.

94. Nước mắt họ không cách nào chảy xuống,
nỗi khổ đành phải quay ngược vào trong,
càng khiến họ thêm bội phần đau đớn;

97. dòng nước mắt, giọt đầu tiên vón cục,
trong suốt như chiếc mặt nạ pha lê,
che phủ cả hàng lông mi, hố mắt.

100. Và lạ thay, cũng tại vì lạnh giá,
mọi giác quan đều rời khỏi mặt tôi
chỉ còn lại một làn da chai sạn,

103. tôi cảm thấy như có làn gió thoảng;
nên hỏi thầy: "Ai khuấy động ở đây
mà hơi nước bốc lên đều xẹp xuống?”

106. Thầy bảo tôi: "Ta sẽ đi tới đó
chính mắt con sẽ hiểu rõ tại sao,
luồng gió lại từ tên cao thổi xuống”.

109. Và nỗi buồn của lớp màng lạnh giá
gào khóc rằng: "Những hồn độc ác kia,
tầng ngục cuối cho các ngươi đã tới,

112. hãy giúp ta gỡ lớp màng khỏi mặt,
để đau buồn một chút đẫm tim ta,
trước khi dòng nước mắt đông cứng lại”.

115. "Nếu ngươi muốn ta giúp ngươi hãy nói,
ngươi là ai cho ta biết, nếu không
hồ băng này sẽ dìm ta xuống đáy”.

118. "Thầy dòng Al(berigo) chính là ta” hắn nói;
"người đã cho thết tiệc quả trong vườn,
gieo tội ác nay nhận đòn từng phạt”.

121. "Ngươi đã chết rồi sao? Ôi!” Tôi hỏi.
Hắn trả lời: "Phần cơ thể của ta
trên trần gian giờ thế nào chẳng rõ.

124. Đặc quyền này chỉ Tolo(mea) mới có,
các linh hồn rời cơ thể xuống đây,
trước khi xác được Atro(pos) chuyển tới.

127. Và để ngươi gỡ giùm trên gương mặt
lệ thủy tinh đã vón lại của ta,
buôn bán hồn là điều ngươi nên biết

130. như lũ quỷ ở dưới này từng chiếm
linh hồn ta, cai quản cả xác thân
cho đến khi hết hạn kỳ của nó.

133. Dưới hồ lạnh hồn tàn dần ở đó;
dù xác thân vẫn còn ở bên trên
trong giá băng hồn từ từ đông lại.

136. Nếu mới đến, điều này ngươi nên biết:
kia là ngài Bran(ca) Doria,
nhiều năm qua, ngài ấy luôn im lặng”.

139. "Ngươi nói dối!” Tôi kêu lên, bảo hắn;
"Doria chưa hề chết, ông ta
vẫn chưng diện, ăn, ngủ, và bận rộn”.

142. "Ở mương trên, nơi quỷ Male(branche) vẫn,
ngụp lặn trong hố nhựa dính đang sôi,
Michel Zan(che) giờ cũng chưa thấy đến,

145. thay con quỷ vào bên trong thân xác
Doria cùng một gã người thân
cả hai vẫn tiếp tục nghề phản bội.

148. Còn bây giờ hãy giúp ta mở mắt”.
Nhìn hắn ta tôi chẳng muốn đưa tay;
phép lịch sự tốt nhất là thô lỗ.

151. Ôi Genoa, những con người kỳ quái
phong tục toàn những tật xấu thói hư
sao các ngươi không sống phân tán bớt?

154. Vì một hồn Roma(gna) tồi tệ nhất
tôi tìm ra kẻ tội ác dã man
đã bị đầy xuống ngục Cocytus,

157. dù thể xác vẫn sống trên mặt đất.




Chú thích: 33
1. Cái miệng: ám chỉ Ugolino.
13. Ugolino della Gherardesca (1220-1289) hay Bá tước xứ Donoratico là một nhà quý tộc, chính trị gia và chỉ huy hải quân người Ý. Ông thường bị coi là kẻ phản quốc.
Ugolino đã nắm giữ một loạt các vị trí cao quý quan trọng ở Cagliari và Patrizio của Pisa; ông trở thành Vicar (người đại diện) của Sardinia vào năm 1252 thay mặt cho vua Enzo của Swabia, và là một trong những nhà lãnh đạo chính trị của Pisa từ ngày 18 tháng 4 năm 1284 (dưới chức danh podestà) đến ngày 1 tháng 7 năm 1288, ngày ông bị phế truất trong vai trò là người đứng đầu hội đồng nhân dân (capitano del popolo).
Những va chạm giữa Ugolino với Đức Tổng Giám Mục của Pisa và cũng là người đứng đầu phái Ghibellino ở đây là Ruggieri degli Ubaldini đã khiến vị thế của ông xấu đi đến mức Ugolino sau đó đã bị nhốt trong một cái tháp cùng hai người con trai và một người cháu, và bị bỏ đói cho đến chết.
Xác của họ sau đó được chôn cất trong nhà thờ Saint Francis đến năm 1902 thì được chuyển đến nhà nguyện của gia đình Gherardesca.
14. Ruggieri degli Ubaldini (Mugello, k.1225 - Viterbo, 1295) là một tổng giám mục Công giáo người Ý.
+ Ông là cháu trai Hồng y Ottaviano, người đứng đầu Ghibelline ở Pisa nửa sau thế kỷ XIII. Sau khi cầm tù Ugolino, ông nắm quyền điều hành chính quyền thành phố với chức danh podestà.
16-18. Ám chỉ việc Ruggieri thuyết phục Ugolino trở lại Pisa để đi đến thỏa thuận, nhưng sau đó lại cho bắt giam Ugolino và bỏ đói.
25. Ugolino bị giam trong tháp Gualandi từ tháng 7-1288 đến tháng 3-1289 thì chết.
32. Gualandi, Sismondi, Lanfranchi là các gia tộc lớn ở Pisa đã tấn công Ugolino.
81. Láng giềng: Ám chỉ các thành phố thù địch với Pisa, đặc biệt là Lucca và Firenze.
82. Capraia và Gorgona là hai hòn đảo thuộc quần đảo Tuscan, phía tây bắc đảo Elba, cả hai đều nằm dưới sự cai trị của Pisa. Vào thời của Dante nếu họ đóng cửa sông 'Arno, thì nước sẽ tràn vào thành phố.
88a. Thành Thebes lạ lùng (nguyên văn: Novella Tebe), ám chỉ Pisa. Một huyền thoại về Pisa kể lại rằng: Pelope, con trai của vua Thebes, đã gây ra chiến tranh huynh đệ, tàn phá cả vùng Toscana.
88b. Uguiccione là con, và Brigata là cháu của Ugolino.
90. Hai người khác là Anseimuccio (câu 50) và Gaddo (câu 68).
91-93. Đây là khu vực thứ ba của Cocytus, nơi những kẻ phản bội khách bị trừng phạt: Ptolomea. Tên này được lấy từ một nhân vật trong Kinh thánh (I Maccabees, XVI, 11-16): Ptolemy, người đã giết chết cha vợ Simone Maccabeo trong một bữa tiệc với hai con trai Giuda và Mattatia.
111. Tầng ngục cuối: ý nói khu vực thứ tư của Cocytus là Giudecca, nơi giam giữ những linh hồn phản bội ân nhân của họ.
118. Thầy dòng Alberigo dei Manfredi còn được biết đến với cái tên Friar Alberigo (k. 1240 – k. 1307) là một người Ý, đến từ Faenza. Gia đình Alberigo theo phái Guelph và bị trục xuất khỏi Faenza vào năm 1274 bởi chính đối thủ của họ là Accarisis. Manfredis trở lại vào năm 1280, với sự trợ giúp của một kẻ phản bội, Ghibelline Tebaldello del Zambrasi.
Trong cuộc đời của mình, Alberigo được cho là sau đó đã gia nhập Tu viện Jovial. Vào ngày 2 tháng 5 năm 1285, Alberigo cho mời hai người thân của mình nhưng giữa họ vốn có mối bất hòa là Manfredo và Alberghetto dei Manfredi đến dự một bữa tiệc tại Castellina di Pieve Cesato, và hai người này đã bị giết theo tín hiệu "phục vụ trái cây”.
124. Tolomea là tên gọi của tầng thứ ba trong ngục thứ 9 ở vùng đầm lầy Cocytus, nơi đầy ải những tội nhân đã sát hại những người khách đến nhà mình. Cái tên Tolomea có thể có nguồn gốc từ hai sự kiện sau đây:
+ Tolomeo, quan cai trị ở Gerico đã mời Simone Maccabeo và các con của ông này đến lâu đài mình ăn tiệc, rồi giết chết tất cả.
+ Pompeo bị Cesare đánh bại, phải chạy sang Ai Cập, ẩn náu trong cung điện của vua Tolomeo. Để lấy lòng Cesare, Tolomeo đã giết chết Pompeo.
126. Atropos trong thần thoại Hy Lạp là một trong ba nữ thần (Moirai) quyết định số phận của mỗi con người sống trên trái đất. Atropos là người quyết định mỗi người sẽ chết như thế nào và cầm kéo trên tay cắt đứt sợi chỉ sự sống, trong khi Clotho là người quay sợi chỉ, còn Lachesis thì đo chiều dài của nó.
137-141. Branca Doria là một quý tộc xứ Genoa. Branca bị truy tố về tội phản bội và giết người khi mời Michele Zanche là cha vợ của mình đến dự một bữa tiệc. Linh hồn này phải chịu sự dằn vặt của Địa ngục dù thực tế là tại thời điểm hành trình của Dante, Branca Doria vẫn còn sống: vẫn chưng diện, ăn, ngủ, và bận rộn.
142. Malebranche là những con quỷ bảo vệ bolgia thứ năm trong Malebolge.
157. Ý nói những kẻ phản bội tuy thân xác còn trên mặt đất nhưng linh hồn thì đã xuống địa ngục, tức là đã chết.