Ở bán cầu Bắc lúc đó là buổi chiều Thứ Bảy, ngày 9 tháng 4 (hoặc 26 tháng 3) năm 1300, khoảng bảy giờ; còn ở bán cầu Nam lúc đó là buổi sáng Chủ Nhật, ngày 10 tháng 4 (hoặc 27 tháng 3) năm 1300, khoảng bảy giờ rưỡi.


1. "Đoàn cờ lệnh của vị vua Địa ngục”,
thầy bảo tôi "đang tiến bước tới đây
con hãy xem có thấy gì phía trước”.

4. Giống như một màn sương mù rất lớn,
hay bán cầu khi đêm xuống tối om,
cối xay gió nhìn từ xa quay miết,

7. hình ảnh đó đến giờ tôi vẫn khiếp;
nép sau thầy để tránh gió vì tôi
chẳng nhìn thấy một nơi nào để nấp.

10. Tôi vẫn run khi viết về tầng ngục,
nơi giá băng bọc lấy các âm hồn
họ như đặt trong thủy tinh trong suốt.

13. Trong số họ; những người nằm, kẻ đứng
bằng cái đầu và kẻ đứng bằng chân;
kẻ uốn lưng mặt kẹp giữa hai chân.

16. Khi chúng tôi bước nhanh về phía trước,
vì thầy muốn chỉ cho tôi thấy được
những người từng có gương mặt đẹp xinh,

19. nên đang đi thầy dừng lại, quay sang
bảo với tôi: "Ở nơi này con sẽ
trang bị thêm cho chính mình mạnh mẽ”.

22. Tôi hoang mang lặng nhìn thầy không hỏi,
chẳng nói gì, cũng chẳng thể viết ra,
bạn đọc hỡi vì điều này quá ít.

25. Không còn sống nhưng mà tôi chưa chết
nếu thông minh, bạn hãy thử đoán xem,
tôi trở thành người chết hay người sống.

28. Vị Hoàng đế dưới hố sâu tuyệt vọng
nhô nửa người lên khỏi mặt hồ băng;
tôi có thể so cùng về dáng vóc,

31. cao hơn tay gã khổng lồ một chút:
hãy hình dung người đó lớn thế nào
tương ứng với các phần cơ thể khác.

34. Từng rất đẹp vậy mà giờ xấu xí,
gã nhướn mày chống đối chẳng sợ chi,
người đã tạo nên hình hài của gã.

37. Ôi thật là một kỳ quan tuyệt mỹ
khi gã mang ba gương mặt khác nhau!
mặt đằng trước là thần sa màu đỏ;

40. còn hai mặt ở hai bên nối đến
tận đỉnh đầu và chúng dính vào nhau,
nằm giữa vai, hai mặt quay hai phía:

43. mặt bên phải trông nửa vàng nửa trắng;
mặt trái nhìn như người đến từ nơi
sông Nile chảy xuống hạ nguồn chậm lại.

46. Dưới mỗi mặt là một đôi cánh lớn
tương ứng cùng kích thước của con chim:
buồm ngoài biển tôi cũng chưa từng thấy.

49. Không có lông nên chúng nhìn rất giống
cánh loài dơi; khi bọn chúng vỗ lên,
ba luồng gió thổi ra xung quanh gã:

52. làm Cocyt(us) đóng băng cùng lạnh giá.
Rớt xuống cằm, từ sáu mắt tuôn ra
dòng lệ trộn máu tươi và nước miếng.

55. Mỗi cái miệng gã dùng răng ngấu nghiến
nhai tội nhân như những chiếc máy xay,
khiến ba người họ đớn đau cùng lúc.

58. Một vết cắn đối với tên đằng trước
chẳng thấm gì những móng vuốt cào lên
toàn bộ da dọc sống lưng bị lóc.

61. "Âm hồn đó chịu án hình nặng nhất”,
thầy bảo tôi: "Hắn là gã Judas (Iscariot)
đầu bên trong, chân phía ngoài giãy dụa.

64. Còn hai kẻ đang rúc đầu xuống dưới,
Brut(us) treo trên cái mõm màu đen:
dù quằn quại vẫn không kêu một tiếng!

67. Cassius là cái tên lực lưỡng.
Nhưng màn đêm sắp buông xuống, bây giờ
ta phải đi vì đã xem tất cả”.

70. Theo ý thầy, tôi vòng tay lên cổ
ôm lấy người; chọn đúng lúc con chim,
bắt đầu dang những cánh tay của chúng,

73. Thầy bèn nắm chỗ lông sườn, trượt xuống
qua cánh này rồi chuyền tới cánh kia
len giữa đám lông dày và sương giá.

76. Hai thầy trò trượt dần dần tới chỗ
khớp giữa đùi và háng nó nhô ra,
thầy thở dốc, vẻ đớn đau căng thẳng,

79. lộn đầu xuống nơi hai chân vừa đứng,
thầy bám vào lớp lông nó trèo lên,
đến nỗi tôi tưởng quay về Địa ngục.

82. "Bám chắc vào!” Thầy như người kiệt sức,
nói lào phào: "Lối duy nhất cầu thang,
sẽ đưa ta rời khỏi nơi đau khổ”.

85. Thầy đưa tôi qua một hang đá nhỏ,
rồi đặt tôi ngồi nghỉ cạnh lối ra;
sau đó thầy dắt tôi đi thận trọng.

88. Ngước mắt nhìn tôi tưởng còn trông thấy
Lucifer như trước lúc rời đi,
với hai chân đang giơ trong không khí.

91. Và sau đấy tôi trở nên bối rối,
chẳng biết là chỗ nào đã vượt qua
giống những người chưa bao giờ nhìn thấy.

94. "Hãy đứng dậy trên đôi chân” thầy nói:
"đường còn dài và còn rất khó khăn,
và ngoài kia mặt trời gần đứng bóng”.

97. Không phải cuộc dạo chơi trong cung điện
đây chỉ là một hang động tự nhiên,
nền đất xấu, ánh sáng dường không có.

100. "Trước khi rời vực thẳm này” tôi nói,
với người thầy đã luôn hướng dẫn tôi,
"Xin thầy hãy chỉ ra điều lầm lẫn:

103. kẻ đảo ngược đâu rồi? băng không thấy?
và tại sao chỉ cần ít thời gian
để mặt trời chuyển từ chiều thành tối?”

106. Thầy trả lời: "Con vẫn còn tưởng tượng
về trung tâm của địa ngục, là nơi
ta đã trượt từ đám lông chim xuống.

109. Con ở đó trong lúc ta trèo xuống;
và vượt qua vào thời khắc quay lên
nơi trọng lực hút ra từ các phía.

112. Bán cầu dưới lúc này con đã đến
ngược với vùng đất rộng lớn cằn khô
ở nơi đó những thiên thần đã chết

115. người sinh ra và sống không tội lỗi:
trên quả cầu con đang đứng ở đây
phía bên kia bắt đầu vùng Judec(ca).

118. Chiều ở đây, trên đó là buổi sáng;
kẻ có (bộ) lông cho ta xuống như thang,
vẫn mắc kẹt ở trong băng như trước.

121. Khi Chúa ném Lucifer rơi xuống;
trái đất xưa vốn trải rộng tới đây,
vì khiếp sợ đất lặn ngay xuống biển,

124. rồi chạy đến bán cầu này để trốn;
có thể khi hành trình ấy diễn ra
một ngọn núi đã mọc lên từ đó”.

127. Một nơi cách Beel(zebub) không xa lắm
mộ Chúa Ruồi khi nó mở rộng ra,
không nhìn thấy, nhưng tai thì nghe được

130. con suối nhỏ tiếng rì rầm róc rách
chảy xuyên qua hốc đá nước ăn mòn,
theo dòng nó mở dần ra, dốc xuống.

133. Thầy và tôi theo con đường hơi khuất
trở lại nơi trời đất sáng sủa hơn;
chẳng quan tâm đến những phần còn lại,

136. thầy đi trước, tôi theo sau, tiếp tục
trèo đến khi thấy cảnh đẹp hiện ra
qua cái vòm, từ thiên đàng mang xuống.

139. Ra khỏi đây lại thấy các vì sao.




Chú thích: 34
1. Theo The Satanic Bible của Anton La Vey, Lucifer là một trong bốn vị vua Địa Ngục, được gán với phương Đông, chúa tể của những ngọn gió, là người mang lại ánh sáng, sự thông thái và giác ngộ. Chúa tể của những ngọn gió xuất hiện trong Ephesians (II, 2) là một tên gọi được gắn với thần Zeus, nhưng sau đó lại biến thành cụm từ để chỉ Satan (tức Lucifer).
4-6. Satan còn được gọi là Lucifer (tiếng Anh có nghĩa là "Thiên thần ánh sáng”) trước đây đã từng cố gắng chiếm đoạt quyền năng của Thiên Chúa. Khi bị Thiên Chúa trừng phạt, ngài đã trục xuất Satan ra khỏi Thiên đàng để đến cõi vĩnh hằng trong Địa ngục với tư cách là tội nhân tối thượng.
Được miêu tả là một con quỷ khổng lồ, bị đông lạnh đến giữa ngực ở trung tâm Địa ngục, Satan có ba khuôn mặt và một đôi cánh giống như con dơi được dán dưới mỗi cằm. Khi Satan đập đôi cánh của mình, anh ta tạo ra một cơn gió lạnh tiếp tục đóng băng xung quanh anh ta và những tội nhân khác trong vòng tròn thứ chín Cocytus. Những cơn gió Satan tạo ra được cảm nhận trong các vòng địa ngục khác.
28. Nguyên văn: vương quốc tuyệt vọng, ý nói địa ngục một cái hố (sheol) tối tăm và không ai có thể ra khỏi nơi đây.
34. Theo Kinh Thánh (Isaiah XIV, 12-14), Lucifer là người đẹp nhất trong số các thiên thần. Vì khao khát trở nên vĩ đại hơn cả người tạo ra mình, nên tội lỗi về niềm kiêu hãnh quá mức dẫn đến sự sụp đổ của anh ta. Những thiên thần rơi xuống cùng Lucifer đã trở thành quỷ dữ.
49. Ý nói hơi thở của Chúa là hơi thở ấm áp của tình yêu thương; còn của Lucifer là hơi thở của sự ghét bỏ và chết chóc.
62. Judas Iscariot (nguyên tác: Giuda Scariotto) theo Tân ước là một trong mười hai tông đồ đầu tiên của chúa Jesus,và là con trai của Simon. Trong nhóm mười hai, Judas được biết như là người giữ túi tiền nhưng nổi tiếng với vai trò phản bội Jesus vì đã nộp Chúa cho các chức sắc Do Thái. Tên của Judas thường được sử dụng đồng nghĩa với sự phản bội hay phản quốc.
65. Brutus có tên đầy đủ là Marcus Junius Brutus (85 - 42 TCN), hay Quintus Servilius Caepio Brutus, là một thành viên của Viện nguyên lão La Mã thuộc Cộng hòa La Mã. Người được biết đến nhiều nhất trong lịch sử hiện đại với tư cách là nhân vật đóng vai trò hàng đầu trong âm mưu ám sát Julius Caesar.
67. Gaius Cassius Longinus (85–42 TCN) là anh rể của Brutus, một thủ lĩnh khác trong âm mưu ám sát Julius Caesar.
Cassius đã chỉ huy quân đội cùng với Brutus trong trận Philippi chống lại lực lượng kết hợp của Mark Antony và Octavian, những người ủng hộ Caesar và tự sát sau khi bị Mark Antony đánh bại.
103. Do thế giới Địa ngục đảo ngược nên buổi sáng ở đây sẽ là buổi tối trên trần thế. Vì vậy hành trình vượt qua địa ngục kéo dài 24 giờ, từ hoàng hôn của ngày hôm trước đến hoàng hôn của ngày hôm sau.
109. Câu 73: Thầy bèn nắm chỗ lông sườn, trượt xuống.
110. Câu 80: thầy bám vào lớp lông nó trèo lên.
117. Judecca là tên gọi tầng thứ tư của ngục thứ 9, vùng đầm lầy Cocytus, nơi đầy ải những kẻ phản bội chủ và ân nhân của mình, bắt nguồn từ sự kiện Judas Iscariot phản bội Chúa Jesus.
121-126. Ý nói cú rơi của Satan từ Thiên đàng xuống đã làm mặt đất lún xuống, tạo ra chín tầng Địa ngục sâu thẳm; đồng thời khiến đất đùn lên ở bán cầu bên kia tạo thành một ngọn núi cao vời vợi, đó chính là núi Luyện Ngục.
127. Beelzebub: "Chúa tể của loài ruồi" hay "kẻ mang đến đội quân Châu chấu" là một trong bảy thiên thần sa ngã đã nổi dậy chống Thiên Chúa và nhận hình phạt lưu đày vĩnh viễn dưới Địa ngục.
139. Virgilio và Dante trở lại với "thế giới sáng sủa”, và "thấy lại các vì sao”, có nghĩa là đã ra khỏi Địa ngục tối tăm.