ĐỊA NGỤC 23
- Cập nhật: Thứ hai, 8/8/2022 | 11:21:51 PM
Tầng địa ngục thứ tám: Bolgia VI Nơi những kẻ đạo đức giả bị trừng phạt; thầy trò Dante gặp gỡ hai thầy dòng Catalano và Loderingo.
|
|
Caiaphas, Tranh khắc gỗ của Gustave Dore, 1890.
(Inferno, canto XXIII, line 110)
|
Đó là buổi sáng Thứ Bảy ngày 9 tháng 4 (hoặc 26 tháng 3) năm 1300, khoảng chín giờ.
1. Lặng lẽ bước, chẳng còn ai hộ tống
thầy trò tôi cứ kẻ trước người sau,
như thầy tu đi trên đường cô độc.
4. Vụ ẩu đả như mọi người đã biết
khiến cho tôi nhớ tới chuyện ngụ ngôn,
"ếch và chuột” Aesop xưa từng kể.
7. Cũng như "mo” và "issa” chẳng khác
nếu đem so chuyện này với chuyện kia
chính xác là đoạn đầu và đoạn cuối.
10. Và giống như ý này khơi ý khác,
cái đầu tiên sinh ra cái tiếp theo,
nỗi sợ hãi trong tôi ngày càng lớn.
13. Bởi tôi nghĩ: "Lũ quỷ kia chắc chắn
bực mình vì bị giễu cợt, chơi khăm
vậy là xong, tôi tin mình hiểu chúng.
16. Nếu tức giận lại còn tâm địa xấu,
đuổi theo sau, chúng thậm chí ác hơn
cả chó săn đuổi thỏ rừng chộp bắt.
19. Tôi cảm thấy tóc của mình dựng đứng
sợ run người tôi ngoảnh lại phía sau,
"Thầy và con, chắc phải tìm chỗ nấp
22. ngay bây giờ” tôi nói nhanh: "Con sợ
lũ quỷ kia đang truy sát chúng ta;
con có thể tưởng tượng ra điều đó”.
25. "Nếu như ta là tấm gương tráng thủy,
cũng không sao phản chiều ảnh bên ngoài,
nhanh bằng khi tiếp nhận điều con nghĩ.
28. Từ diện mạo đến hành vi cử chỉ,
thầy trò ta đến nghĩ cũng giống nhau
trường hợp này đúng là linh cảm tốt.
31. Nếu bên kia bờ cũng không dốc lắm,
mương tiếp theo ta sẽ vượt sang luôn,
cuộc rượt đuổi sẽ dễ dàng kết thúc”.
34. Chưa kịp làm theo cách thầy tính toán,
lũ quỷ kia đã kéo tới, trên cao
cánh xòe rộng lướt qua là bắt được.
37. Thầy lập tức nắm tay tôi kéo lại,
giống hệt như bà mẹ tỉnh giấc nồng
và nhìn thấy ngọn lửa đang bùng cháy,
40. liền ôm lấy con của mình bỏ chạy,
lo cho con hơn chính bản thân mình,
chỉ kịp khoác chiếc áo choàng camis(cia)
43. rồi từ trên đỉnh bờ mương dốc cứng
dùng lưng mình theo sườn đá trượt đi,
tới cạnh mép của một bờ mương khác.
46. Chưa bao giờ nước chảy qua đường ống,
khi đổ vào các gầu nước bên trong
nhà máy xay để bánh xe chuyển động,
49. lại nhanh bằng cách thầy tôi trượt xuống,
vẫn ôm tôi như ôm một đứa con,
mà không phải bạn đồng hành trên ngực.
52. Khi chân thầy vừa chạm vào đáy vực
ở phía trên lũ quỷ cũng bay theo
nhưng lúc này không còn gì đáng sợ;
55. vì Thượng đế đã giao cho bọn chúng,
việc trông coi ở vòng ngục thứ năm,
nên tước đi quyền được rời nơi ấy.
58. Chúng tôi gặp một nhóm người dưới đấy
đi xung quanh rất chậm chạp; vừa đi,
vừa than khóc, vẻ bên ngoài mệt mỏi.
61. Mũ áo choàng họ đội trùm cả mắt
được cắt may theo đúng kiểu Cluny
loại áo choàng vẫn dành cho tu sĩ.
64. Áo bên ngoài được mạ vàng sáng lóa;
nhưng bên trong chúng được giát bằng chì,
áo Feder(igo) chỉ sánh cùng rơm rạ.
67. Ôi cuộc đời, áo với khăn mệt quá!
Chúng tôi đi vẫn cùng họ chung đường
nên tiếp tục nghe tiếng than buồn thảm;
70. gánh nặng đó khiến họ dần kiệt sức
lê bước đi rất chậm chạp, mỗi vòng
chúng tôi lại có thêm người bạn mới.
73. Tôi hỏi thầy: "Có thể tìm bất cứ
một người nào trông quen biết hay không,
và rảo mắt nhìn xung quanh di chuyển”.
76. Nghe tôi nói giọng Tuscan, ai đó
ở đằng sau vội lên tiếng: "Chậm thôi,
hỡi hai người cùng đi trong bóng tối!
79. Ngươi sẽ có từ ta điều ngươi muốn”.
Thầy của tôi ngoái lại bảo: "Đợi xem
rồi sau đó bước đi theo chân họ”.
82. Tôi dừng lại và thấy hai gương mặt
rất tuyệt vời, vội vã tới chỗ tôi;
nhưng đường hẹp và xe giăng chật lối.
85. Khi đến gần, họ nhìn tôi nham hiểm
một hồi lâu mãi không thốt lên lời
rồi quay sang cả hai thì thầm nói:
88. "Hắn còn sống, yết hầu còn động đậy;
còn nếu không, chắc được hưởng đặc ân
nên không phải mang áo chì nặng trĩu?”.
91. "Này anh chàng Tuscan” họ bảo
"đây là nơi đạo đức giả thảm sầu,
anh là ai nếu như không khinh miệt”.
94. Tôi trả lời: "Một đô thành xinh đẹp
bên Arno tôi sinh sống ở đây,
còn thân thể vẫn như tôi từng có.
97. Còn các ngươi là ai, mà đau khổ
chưng cất nên giọt nước mắt lăn dài
hình phạt gì lại phát ra tia sáng?”
100. Và một người trả lời tôi: "Áo khoác
làm bằng chì nên rất nặng, than ôi!
đến bàn cân cũng kêu lên ken két.
103. Hai chúng tôi thuộc dòng tu Hiệp sĩ;
tôi: Cata(lano) còn hắn: Loderin(go)
được thành phố chọn khi ra ứng cử,
106. giống như một người đàn ông cô độc,
bảo vệ mình, chúng tôi chẳng khác chi
khi xung quanh Gardingo đều thấy”.
109. Tôi bắt đầu: "Hỡi thầy tu, tội lỗi…”
nói đến đây tôi thấy một tội nhân
bị cọc đóng căng người ra ba phía.
112. Khi thấy tôi, hắn cong người vặn vẹo
rồi thở dài làm lay động chòm râu;
và thầy dòng Catalan liền nói:
115. "Sự mâu thuẫn mà anh đang chứng kiến,
gã kia từng khuyên người Farisei
khiến một người phải chết vì dân chúng.
118. Giữa đường đi nằm trần truồng chết cứng,
nên hắn ta phải là kẻ đầu tiên
cân những ai khi họ đi qua hắn.
121. Cũng như vậy, còn có cha vợ hắn
ở mương này và những kẻ ngồi trong
hội đồng gồm toàn giống Do Thái xấu”.
124. Thầy của tôi rất ngạc nhiên khi thấy
kẻ bị căng trên thập giá đằng kia
thật hèn hạ trong đọa đầy vĩnh viễn.
127. Sau đó thầy nói với viên tu sĩ:
"Nếu không phiền, xin cho chúng tôi hay
phía bên phải có lối đi không vậy
130. có đường ra khỏi nơi này, khi ấy
chúng tôi không phải nhờ cậy hắc thần
đến giúp đỡ chúng tôi rời đáy vực”.
133. Hắn trả lời: "Hơn cả ngài hy vọng,
bờ đá kia vòng qua đó rồi đi
một thôi đường rồi băng qua thung lũng,
136. nhưng ở đó có đoạn đang bị hỏng,
cứ trèo lên đống đổ nát mà đi
theo sườn dốc lên bờ từ dưới đáy”.
139. Sau một lúc đứng cúi đầu suy nghĩ;
thầy bảo tôi: "Nó bịp chúng ta rồi
ở lối đó có người đang chờ bắt”.
142. "Ở Bolog(na) tôi đã từng nghe nói
có một tên dối như cuội, xấu xa
và là cha của mọi trò lừa đảo”.
145. Thầy rảo bước chẳng buồn nghe hắn nói,
nét mặt hơi chút tức giận lộ ra;
tôi cũng vội rời đi lòng nặng trĩu
148. theo bước chân đầy yêu dấu của người.
Chú thích: 23
3. "Frati minor” ngoài nghĩa là anh em cũng là tên gọi của một dòng tu có tên là Franciscan (Ordo Franciscanus).
+ Nguyên văn: come frati minor vanno per via. (như thầy tu dòng Franciscan đi trên đường).
6. Aesop (khoảng 620-564 TCN), là một nhà văn Hy Lạp. Ông được xem là tác giả của rất nhiều câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng trên thế giới như Thỏ và Rùa, Kiến và Châu Chấu, Ếch và Chuột, v.v.
+ Vào thời Trung cổ, chuyện ngụ ngôn của Aesop được nhiều người biết đến thông qua việc phổ biến và chuyển ngữ sang tiếng Latin của Phaedrus .
7. Mo và Issa đều có nghĩa là "bây giờ” trong phương ngữ Firenze cổ.
25. Gương tráng thủy: gương soi.
62. Cluny (hay Cluni) chắc chắn ám chỉ đến một tu viện cùng tên ở Pháp, tuy nhiên khi đọc một tài liệu tham khảo ở Cologne, các nhà bình luận nhận thấy những thầy dòng người Đức cũng đội những chiếc mũ trùm đầu rất lớn.
+ Tu viện Cluny được thành lập ở một thị trấn cùng tên của vùng Burgundy vào ngày 2/9/909, bởi Công tước xứ Aquitaine và Auvergne (miền trung nước Pháp) là William I của Pious. Hoạt động theo Quy tắc Benedictine, Tu viện Cluny dần trở nên nổi tiếng, uy tín và được trợ cấp nhiều nhất ở châu Âu. Ảnh hưởng Cluniac lớn nhất đến từ nửa sau của thế kỷ X cho đến đầu thế kỷ XII.
63. So sánh này ám chỉ một truyền thuyết về sự tàn bạo của Hoàng đế Frederick II khi ông bắt các tù nhân phải mặc những chiếc áo choàng giát bằng chì trước khi đưa họ vào lò lửa, được truyền bá bởi phe đảng Guelph mà Dante tin tưởng.
95. Arno là con sông quan trọng ở vùng Tuscan và nó chảy qua thành phố Firenze.
100. Nguyên văn: Le cappe rance (Mũ trùm đầu)
103. "Dòng tu Hiệp sĩ”: nguyên văn "Frati godenti”, hay Hiệp sĩ Saint. Mary là những tu sĩ của Đức Trinh Nữ Vinh quang, được thành lập vào năm 1261 theo mệnh lệnh của Giáo hoàng Urban IV đang trị vì tại thời điểm đó.
+ Ban đầu khi được tuyển mộ, các thành viên của tầng lớp quý tộc, bắt buộc phải có một đời sống Kitô hữu mẫu mực thông qua lời thề nguyện khiết tịnh, bảo vệ trẻ mồ côi và góa phụ; cùng cam kết chống lại bất kỳ ai làm xáo trộn sự bình yên nơi công cộng hoặc vi phạm công lý. Tuy nhiên, khi tình hình chính trị của Ý thay đổi, các thành viên của Hiệp sĩ Thánh Mary đã thỏa hiệp với chính quyền và giành được danh hiệu người tìm kiếm niềm vui (trong sự thụ hưởng). Dòng tu này cuối cùng tan rã vào năm 1589 ở Bologna và tại Treviso sau năm 1737.
104a. Thầy dòng Catalano hay Fra Catalano dei Malavolti (1210-1285), là một người Ý, đã tham gia sáng lập ra dòng tu "Frati godenti”, hay Những tu sĩ của Đức Trinh Nữ Vinh quang.+ Là thành viên của gia đình Guelph, Catalano là thống đốc ở một số thành phố, trong đó có Piacenza, và là người chỉ huy một phần bộ binh của Bolognese trong trận Fossalta. Khi trận chiến Benevento kết thúc (26/2/1266), Catalano được chuyển đến Firenze với nhiệm vụ thúc đẩy sự hòa giải của thành phố sau khi đã ra lệnh trục xuất đẫm máu với những người Ghibellines ở Bologna.
104b. Thầy dòng Loderingo hay Fra Loderingo degli Andalò hoặc Loderengo (1210-1293), là một người Ý, cùng tham gia sáng lập dòng tu "Frati godenti”.
+ Là một thành viên của gia đình quý tộc Andrea Lovello (có biệt danh là Andalò) theo phái Ghibellines, Loderingo còn là người sáng lập tu viện Dominican Sant'Agnese và Brancaleone, ngoài ra ông còn là thị trưởng của Genova và sau đó là thượng nghị sĩ ở Rome. Ông đã bị Federico II bắt giam năm 1239, sau đó ông giữ chức vụ thống đốc ở Modena, Firenze và Bologna. Năm 1261, ông tham gia thành lập dòng tu Frati godenti, và thay mặt Giáo hoàng Clement IV, ông cùng với Catalano dei Malavolti đi hòa giải ở nhiều thành phố khác.
108. Gardingo (hay gardingus) là một công trình phòng thủ với nhiều tháp canh hay còn gọi là pháo đài có niên đại từ thế kỷ VIII - IX ở Firenze.
109. Khi trận chiến Benevento kết thúc, Thầy dòng Catalano và Loderingo đều được tham gia hoà giải tại Firenze. Theo Villani (Cronaca VII, 13): hai anh em nhà Godenti dưới vỏ bọc của thói đạo đức giả đã hoà hợp với lợi ích riêng của họ hơn là với lợi ích chung.
110. Tội nhân bị đóng cọc này là Caipha hay Caiaphas; ông là một thầy cả thượng phẩm của Do Thái giáo, và là người đứng đầu Tòa công luận từ năm 18 đến năm 36 CN. Trong thời kỳ này Chúa Jesus đã bị bắt và bị yêu cầu đóng đinh từ các tư tế tối cao và Tòa công luận của người Do Thái.
+ Caipha là người đã hành quyết Chúa Jesus bằng cách che đậy bản thân với cái cớ đạo đức giả là hy sinh để cứu dân chúng.
121. Cha vợ của Caipha là Anna (hay Ananias), ông là một linh mục cao cấp của Do Thái giáo. Ông giữ vị trí này từ năm thứ 6 đến năm 15 CN.
+ Anna cũng tham gia vào hội đồng xét xử Chúa Jesus nên cũng bị Dante xếp vào loại người đạo đức giả.
123. Có nhà bình luận giải thích câu này: vì những hạt giống Do Thái xấu kết án tử hình Đấng Kitô mà dân tộc Do Thái sau này gặp phải tai họa: Thành Jerusalem bị Hoàng đế La Mã Titus tàn phá và người Do Thái phải phiêu tán khắp nơi.
144. Catalano đã trích dẫn một câu trong Kinh thánh (John VIII, 44): bởi vì ông ta là một kẻ nói dối và là cha đẻ của những lời nói dối.
Các tin khác
Tầng địa ngục thứ chín: Judecca Nơi những kẻ phản bội ân nhân bị trừng phạt. Sau đó Dante và Virgil ra khỏi Địa ngục.
Tầng địa ngục thứ chín: Antenora - Tolomea Bá tước Ugolino kể về cái chết của mình. Lối vào vòng ngục thứ ba Tolomea, nơi những kẻ phản bội khách bị trừng phạt. Dante cảm nhận được luồng gió tạo ra bởi đôi cánh của Lucifer.
Tầng địa ngục thứ chín: Caina và Antenora Lời cầu khẩn của Dante đến các Muses. Lối vào vòng ngục đầu tiên của Cocytus: Caina, nơi những kẻ phản bội người thân bị trừng phạt; và vòng ngục thứ hai: Antenora, nơi những kẻ phản bội quê hương bị trừng phạt.
Tầng địa ngục thứ chín: Hồ băng Cocytus Dante và Virgil tiếp cận cái giếng bao quanh hồ Cocytus. Gặp gỡ với Nimrod và Fialte. Người khổng lồ Antaeus đưa hai thầy trò xuống đáy hồ Cocytus.