1. Vào thời khắc khi xuân về, lúc ấy
ánh mặt trời sưởi ấm khắp mọi nơi
và đêm tối không còn dài đằng đẵng,

4. Khi sương giá phủ đầy trên mặt đất
giống y chang các cô gái nhạt nhòa,
nhưng lại chẳng dùng phấn son trang điểm,

7. các nông trại cỏ rơm đều đã hết,
sáng ngày ra, người ta thấy xung quanh
đều trắng xóa; đành vỗ đùi than vãn,

10. quay vào nhà, đi tới lui, ngao ngán
mặt đần ra, chẳng biết phải làm gì;
lại chạy đi, hy vọng thêm lần nữa,

13. khi nhìn thấy đất trời đã đổi khác
người nông dân với chiếc gậy, rất nhanh
lùa đàn cừu đi ra ngoài ăn cỏ.

16. Tôi cũng bị mất tinh thần khi thấy
trên trán thầy những bối rối lo âu,
và rất nhanh thầy xoa dịu buồn đau;

19. khi chúng tôi tới chiếc cầu bị gãy,
thầy nhìn tôi với ánh mắt ngọt ngào
mà tôi thấy lần đầu nơi chân núi.

22. Nghiên cứu xong chỗ đoạn đường lở sạt
thầy ôm tôi, rồi giang rộng cánh tay
sau khi đã tự mình suy tính kỹ.

25. Và như người vừa làm vừa suy nghĩ,
có vẻ luôn biết tiên liệu mọi bề,
thầy sau đó dẫn tôi lên mỏm đá

28. rồi chỉ cho tôi thấy một mỏm nữa
thầy bảo: "Con hãy bám lấy, trước tiên
xem thử nó đỡ nổi con không đã”.

31. Mặc áo choàng chẳng ai qua đây cả,
còn tôi thì cũng sẽ rất khó khăn,
để trèo từ mỏm này qua mỏm khác.

34. Và nếu như con dốc này không ngắn
hơn dốc của bờ mương trước thì tôi
đã thoái chí, còn thầy tôi không rõ.

37. Nhưng bởi vì tất cả đều dẫn xuống
đáy cực sâu của mương rãnh thảm sầu,
nên vị trí chúng không hề thay đổi

40. theo đoạn dốc bên kia còn thoai thoải;
thầy trò tôi cuối cùng cũng tới nơi
chỗ mỏm đá cầu nhô ra, cao nhất.

43. Hơi thở tôi giờ chỉ còn thoi thóp
không thể đi, chẳng thể làm khác hơn,
là dừng lại tôi vội vàng ngồi xuống.

46. "Từ nay con sẽ phải luôn gắng sức”,
thầy bảo tôi: "Đâu phải cứ nằm trên
đệm lông êm là vinh quang sẽ tới;

49. Những kẻ sống chẳng lưu danh tên tuổi,
cuộc đời mình chút vết tích cũng không,
khác chi khói, bọt nổi trên mặt nước.

52. Đứng thẳng lên: hãy thắng sự sợ hãi
bằng tinh thần trong mọi cuộc đấu tranh,
cho đến khi thân xác mình đổ sụp.

55. Chúng ta còn phải trèo lên một bậc;
phần cầu thang nhiều người đợi bước lên.
Nếu con hiểu, hãy làm như ta nói”.

58. Tôi thể hiện bằng cách liền đứng dậy
cố tỏ ra còn hơi sức: "Thưa thầy,
nào đi thôi, con thấy mình đã khỏe”.

61. Chúng tôi chọn đường dọc theo sườn núi,
khó đi hơn, đá lởm chởm, cheo leo,
và dốc hơn so với sườn núi trước.

64. Tôi nói hoài, tránh tỏ ra yếu ớt;
bỗng dưới mương một tiếng nói vọng lên
nhưng không rõ một câu từ nào cả.

67. Mặc dù tôi đã ở trên mỏm đá,
nhưng mà tôi vẫn không hiểu anh ta;
kẻ đang nói lại hình như đang chạy.

70. Tôi cúi xuống, nhưng mắt người còn sống
không thể nhìn xuyên xuống tận đáy mương;
tôi liền nói: "Sao chúng ta không đến

73. mé bên kia, chỗ bức tường trèo xuống,
vì ở đây con nghe chẳng hiểu gì,
đã nhìn xuống mà cũng không thể thấy”.

76. "Ta sẽ không trả lời con” thầy nói,
"câu hỏi về sự trung thực đương nhiên
phải đáp lại bằng việc làm lặng lẽ”.

79. Từ đỉnh vòm thầy trò tôi đi xuống
nơi nối liền bờ thứ tám, ở đây
trước mắt tôi mương hiện ra sau đó:

82. Một cái đống trông thật là khủng khiếp;
rắn dưới kia đủ các loại lạ kỳ
nghĩ tới là máu tôi liền đông lại.

85. Xứ Libia với những hoang mạc cát;
chớ khoe khoang việc có thể sản sinh
bọn rắn rết vàng đỏ xanh đủ loại,

88. hay cả xứ Ethiopia nữa
cùng những vùng quanh biển Đỏ tràn lan
sâu bệnh với cái chết đen quái ác.

91. Dưới mương rắn lúc nhúc đầy dưới đó
bọn trần truồng khiếp vía chạy lung tung,
không hy vọng tìm được nơi ẩn náu

94. tay họ bị trói đằng sau bởi rắn;
đầu và đuôi bọn chúng quấn quanh sườn
rồi sau đó thắt thành nơ phía trước.

97. Một tội nhân ở gần nơi tôi đứng,
bỗng bất ngờ bị con rắn tấn công
vào đúng chỗ vai nối liền với cổ.

100. Chữ O, I viết chưa xong thì lửa
đã bùng lên, kẻ khốn khổ lúc này
biến thành tro rồi từ từ sụp xuống;

103. và khi lửa lụi tàn trên mặt đất,
đám tro này tự ráp nối với nhau,
và trở lại dáng hình như lúc trước.

106. Bởi vậy nên các nhà thông thái nói
chim phượng hoàng chết rồi lại tái sinh,
sau khi nó đủ năm trăm năm tuổi;

109. Suốt đời nó không ăn rơm hay cỏ,
mà chỉ ăn và uống nhựa trầm hương,
dùng cam tùng và sa nhân lót ổ.

112. Và giống như một người vừa bị ngã,
chẳng hiểu sao, hay do quỷ sứ xô,
hoặc ức chế vì những điều ràng buộc,

115. khi đứng dậy, đảo mắt nhìn khắp chốn
lòng hoang mang vì trĩu nặng lo âu
họ đau khổ, và thở dài ngao ngán:

118. đứng được lên tội nhân này cũng thế.
Nghiêm khắc sao, ôi sức mạnh Chúa trời,
khi giáng xuống đòn báo thù trừng phạt!

121. Thầy hướng đạo hỏi người là ai vậy;
"Mới đây thôi” người ấy nói "tôi rơi
từ Tuscan xuống một nơi quỷ quái.

124. Tôi thích sống kiểu hoang đàng, dã thú
Van(ni) Fucci quái vật ấy là tôi,
Pistoia đó chính là hang ổ”.

127. "Thầy đừng để hắn bỏ đi” tôi nói,
"hãy hỏi về tội khiến hắn xuống đây;
vì con thấy người này đang lo lắng”.

130. Tội nhân đó nghe được và không ngại,
hướng về tôi cả gương mặt, linh hồn
đầy xấu hổ và u buồn lộ rõ;

133. "Sự khốn cùng mà anh đang thấy đó”,
hắn trả lời "mới đau đớn làm sao,
tôi bị bắt và từ nơi khác đến.

136. Tôi không thể chối từ điều anh muốn;
tôi xuống đây vì tội trộm đồ thờ
vật trang trí trong Thánh đường đẹp nhất,

139. và tội đó lại gán cho người khác.
Nhưng nếu anh ghét điều đó ở tôi,
anh sẽ phải ở bên ngoài bóng tối,

142. hãy mở rộng đôi tai nghe tôi nói:
Pistoia sẽ giảm bọn phe Đen;
còn Fio(renza) hồi sinh cùng luật lệ.

145. Từ Marga đầy trời mây bao phủ
Mars phóng ra những tia chớp không ngừng;
trong cơn giông dữ dội và khủng khiếp

148. ở Picen nơi diễn ra trận chiến;
bất ngờ trời sấm chớp xé toang mây
khiến phe Trắng đều bị thương hết thảy.

151. Tôi nợ anh nên hé ra như vậy!”





Chú thích: 24
3. Theo thiên văn học phương tây, mùa đông bắt đầu vào thời điểm đông chí, tức là lúc Mặt Trời xuống tới điểm thấp nhất về phía nam trên bầu trời để sau đó bắt đầu quay trở lại phía bắc, và ngày trở nên ngắn nhất. Sau đó, ngày càng dài và đêm ngắn hơn. Mùa đông kết thúc tại thời điểm xuân phân, khi đó ban ngày và ban đêm dài bằng nhau.
82-89. Đoạn thơ này được Dante trích dẫn khá trung thực theo sử thi La Pharsalia (IX, 710 ss) của Lucan.
+ Libya ở đây được hiểu một cách khái quát là sa mạc Sahara.
+ Ethiopia và bán đảo Ả Rập (nằm bên bờ Biển Đỏ) nổi tiếng vì có nhiều loài rắn độc.
90. Cái chết đen: ám chỉ bệnh dịch hạch, căn bệnh này từng giết chết khoảng 1/3 dân số châu Âu tức là 25 triệu người vào giữa thế kỷ XIV.
107. Theo truyền thuyết thì Phượng Hoàng là một sinh vật bất tử. Vòng đời của chúng không bao giờ kết thúc. Khi bị thương nặng hoặc cảm thấy mình đã quá già yếu (trên 500 tuổi), phượng hoàng sẽ tự xây một cái tổ bằng lông của mình, rồi tự thiêu bằng chính nguồn nhiệt của bản thân. Và, từ trong đám tro tàn, nó sẽ tái sinh dưới hình dạng một chú chim non. Vì khả năng tái sinh này mà phượng hoàng là biểu tượng của cả sự sống và cái chết.
107-111. Đoạn thơ này được mô tả tương tự như Metamorphoses XV của Ovid.
124. Hoang đàng: lối sống buông tuồng, đàng điếm, hư hỏng.
+ Nguyên văn: Vita bestial mi piacque e non umana, (Tôi thích sống như thú vật và không phải như con người,)
125. Vanni Fucci còn được gọi là "Quái thú” (sinh ở Pistoia, không rõ năm sinh, mất năm 1295 hoặc trước năm 1300). Ông là con trai ngoài giá thú của nhà quý tộc Fuccio de ‘Lazzari.
Là một người có khuynh hướng bạo lực, Vanni Fucci (một Guelph đen của Pistoia) đã tham dự nhiều cuộc chiến chống lại các gia đình đối địch từ năm 1288, và cùng với những kẻ vô lại, năm 1293 Vanni Fucci đã cướp đi rất nhiều đồ vật quý của Nhà nguyện San Jacopo. Bị chính quyền thành phố Pistoia kết án vắng mặt vì tội danh giết người và cướp của (tháng 2-1295), nhưng điều đó không ngăn cản ông quay trở lại thị trấn vào tháng 8 cùng năm để thực hiện hành vi cướp bóc mới chống lại các Guelph trắng.
Không có thêm tin tức nào về Vanni Fucci, và theo Dante, người này đã chết vào năm 1300, nhưng không biết là vì nguyên nhân tự nhiên hay do quá khích.
146. Mars: thần Chiến tranh trong thần thoại La Mã (Nguyên tác: Marte)