ĐỊA NGỤC 25
- Cập nhật: Chủ nhật, 21/8/2022 | 9:04:16 PM
Tầng địa ngục thứ tám: Vẫn ở Bolgia VII. Gặp nhân mã Caco và nhìn thấy năm tên trộm đến từ Firenze. Vài người trong số họ đã bị biến dạng đến gớm ghiếc.
|
|
Tranh khắc gỗ của Gustave Dore, 1890. (Inferno, canto XXV, line 25-27)
|
Đó là buổi sáng Thứ Bảy ngày 9 tháng 4 (hoặc 26 tháng 3) năm 1300, vào khoảng giữa trưa.
giơ ngón tay hình quả vả, hét lên:
"Hãy bắt lấy, ta cho ngươi, Thiên chúa!”
4. Từ phút ấy rắn với tôi thành bạn,
bởi một con đã quấn cổ hắn ta,
như muốn nói: "Chớ lèm bèm thêm nữa";
7. một con khác khóa chặt hai tay hắn,
rồi vòng qua phía trước ngực thắt nơ,
khiến cho hắn hết cả đường cựa quậy.
10. Pistoia, sao ngươi không quyết định
hóa thành tro rồi tự biến ngay đi,
vì điều ác ngươi vượt xa tổ phụ?
13. Tôi đã thấy các tầng trong địa ngục
chưa một ai dám hỗn láo thế này,
kể cả bọn rơi từ thành Thebes.
16. Chẳng nói gì hắn co giò trốn biệt;
"Nó đâu rồi?”, một nhân mã quát lên
vẻ giận dữ, "đúng là quân vô đạo”.
19. Tôi không tin ở Marem(ma) có rắn,
nhiều như là nhân mã đó đang mang
đầy trên lưng, vắt cả lên tới cổ.
22. Đậu trên vai, sau gáy tên nhân mã,
một con rồng giang rộng cánh miệng như;
sẵn sàng phun lửa vào ai nó gặp.
25. "Tên này chính là Caco” thầy bảo,
"hắn sống trong hang núi Aventi(no)
nhiều lần nó làm đổ cả hồ máu.
28. Hắn không đi cùng anh em của hắn,
vì gây ra một vụ trộm, ở đây
hắn đã cuỗm cả một đàn gia súc;
31. hắn chấm dứt những việc làm khuất tất
dưới một trăm cú giã của Hercules
nhưng đến mười thì đã không chịu nổi”.
34. Thầy đang nói thì hắn ta lỉnh mất
có ba hồn đến dưới chỗ chúng tôi,
mà cả hai thầy trò không nhận thấy,
37. cho đến lúc chúng kêu lên: "Ai vậy?”
Cuộc chuyện trò bị ngắt quãng, chúng tôi
sau đó chỉ còn lưu tâm về họ.
40. Chuyện xảy ra; dù tôi không quen họ,
điều tình cờ vẫn cứ đến, bỗng nhiên
một đứa chợt gọi to tên đứa khác,
43. "Cianfa, nó ở đâu?”; lúc ấy
tại nơi này, để thầy chú ý nghe,
tôi bèn đặt một ngón tay trước miệng.
46. Nếu bạn đọc còn e dè chuyện đó
thì điều tôi sắp nói lạ gì đâu,
chính tôi còn khó tin điều chứng kiến.
49. Trong khi tôi dán mắt vào bọn chúng
bỗng một người bị con rắn sáu chân
lao thẳng đến bám theo đi khắp chốn.
52. Hai chân giữa nó quặp ngay phần bụng,
chân trước thì nó trói chặt hai tay;
rồi nó mổ má này sang má khác;
55. chân sau nó nhắm hai đùi để bám,
còn cái đuôi luồn giữa háng hắn ta,
chếch về phía đằng sau hai quả thận.
58. Cây tầm gửi leo bám vào cây khác
cũng không kinh bằng con rắn quái này
dùng thân mình xiết xung quanh người khác.
61. Làm cả hai dính vào nhau như sáp
nóng chảy ra, màu sắc lẫn vào nhau,
cho đến khi không còn ai giống trước:
64. như một vật biến đổi màu vì nhiệt,
đang cháy nên giấy chưa chuyển sang đen
nhưng màu trắng đã dần dần biến mất.
67. Nhìn thấy vậy hai tội đồ vội hét:
"Ôi, Agnel, sao thay đổi thế kia!
Không phải mày cũng chẳng là ai đó”.
70. Hai cái đầu giờ chỉ còn lại một,
trộn vào nhau khuôn mặt mới hiện ra
diện mạo cũ của cả hai biến mất.
73. từ tám chi họ chỉ còn lại bốn;
chân với tay và thân thể lúc này
thành ra thứ mà chưa ai từng gặp.
76. Vẻ ban đầu của dáng hình mới ấy:
khi hiện ra hình ảnh cũ không còn
sự xấu xí; và bước đi chậm chạp.
79. Như thằn lằn trong ngày hè nắng gắt
dưới ngọn roi, nó chuyển đổi bụi cây,
băng qua đường vọt nhanh như tia chớp,
82. Tương tự vậy, phi thẳng về phía trước
trong dáng hình con rắn lửa xám đen,
nó lao vào hai tội nhân còn lại.
85. Và một kẻ bị cắn ngay đúng chỗ
khi mới sinh ta tiếp nhận thức ăn;
rồi rơi xuống nằm ngay đơ dưới đất.
88. Kẻ bị thương không nói gì, nhìn nó
rồi đứng lên, miệng ngáp ngáp hệt như
bị sốt nóng hay lên cơn buồn ngủ.
91. Rắn và người cùng nhìn nhau chăm chú;
từ vết thương và miệng rắn phun ra
hai làn khói đụng độ nhau dữ dội.
94. Lucano xin nhà thơ đừng vội
nói về Sen(bello) và Nasi(dio) không may,
hãy lắng nghe những điều tôi sắp nói.
97. Như Ovid kể trong thơ ngài ấy
Aretu(sa) thì biến thành giếng phun
còn Cadmo đã biến thành con rắn;
100. bởi ngài ấy chưa bao giờ từng thấy
trong tự nhiên chúng biến hóa thế nào
đến bản chất cũng sẵn sàng thay đổi.
103. Chúng cùng nhau tự tạo ra quy ước,
lấy đuôi mình con rắn xẻ thành hai,
để khớp nối với đôi chân kẻ đó.
106. Chân và đùi chúng hợp nhau làm một
trong vài giây, chỗ khớp nối không còn
dấu vết nào để người ta nhìn thấy.
109. Với đôi chân hình dáng giờ đã khác
nó trở nên rất mềm mại; còn da
của cái đuôi thì trở nên rất cứng.
112. Hai cánh tay người thu vào trong nách,
còn hai chân con vật lại dài ra
tương ứng với hai cánh tay ngắn lại.
115. Hai chân sau khi chúng cùng xoắn vặn,
bộ phận mà đàn ông vẫn che đi
giờ mọc ra hai cái chân khốn kiếp.
118. Trong lúc khói vẫn tuôn ra mù mịt
sắc màu làm cho lông tóc mọc lên
trên kẻ này, trụi đi từ kẻ khác,
121. người này đứng thì kẻ kia nằm xuống
nhưng cái nhìn báng bổ vẫn nguyên si,
mặc cái mõm đang dần dần biến đổi.
124. Kẻ đang đứng, trên thái dương của nó,
hai cái tai kề bên má mọc ra
từ quá nhiều những dư thừa ngốc nghếch;
127. những phần nào không chạy đi sát nhập
sẽ tạo thành một cái mũi, khoảnh môi
tỷ lệ với sự định hình khuôn mặt.
130. Còn kẻ nằm nhô mõm về phía trước,
thu hai tai vào nằm ép trong đầu
như ốc sên thu cái sừng nó lại;
133. còn cái lưỡi vốn nói năng linh hoạt
thì xẻ ra, trong lúc lưỡi tên kia
liền khớp lại; và khói giờ tan hết.
136. Kẻ tội nhân đã biến thành thú vật,
chạy trốn qua khe mương rãnh rít lên,
kẻ đuổi theo nhằm nó mồm khạc nhổ.
139. Quay cái lưng mới toanh vào kẻ đó,
nó gào lên: "Ta cũng muốn Buoso,
phải bò đi như ta đang làm vậy”.
142. Điều tôi thấy ở ngục sâu thứ bảy
khá lạ kỳ; xin tạ lỗi nếu tôi
vì điều đó khiến bút mình lạc lối.
145. Và đôi mắt của tôi dù bối rối
họ tuy đông nhưng thần trí hoang mang
nên không thể trốn đi khi cửa đóng,
148. tôi thực sự không nhận ra tên Puc(cio);
kẻ đầu tiên và duy nhất sau này
trong ba hồn không thay hình đổi dạng,
151. kẻ còn lại khiến Gavinle than khóc.
Chú thích: 25
2. Giơ ngón tay hình quả vả: đây là một cử chỉ thô lỗ của Vanni Fucci, kẻ đã giơ ngón tay trỏ và ngón giữa uốn cong, như dấu hiệu của sự chế giễu.
10. Sao không biến thành tro: ý nói sự báng bổ ghê tởm của Vanni Fucci (Địa ngục 25: 1-3) sao không bị Chúa Trời trừng phạt như thành Sodom và Gomorrah.
15. Ý nói Capaneo (hay Capaneus) một anh hùng trong thần thoại Hy Lạp, đã rơi từ tường thành Thebes xuống sau khi dám thách thức các vị thần trên đỉnh Olympia.
25. Caco (hay Cacus) là một nhân vật trong thần thoại La Mã, sống trong một khe núi ở Aventino và khiến những người hàng xóm khiếp sợ bởi những vụ trộm tai quái của mình. Điển hình là vụ trộm bò của Hercules. Caco đã túm lấy đuôi những con bò (mà Hercules phải rất kỳ công mới lấy được từ con quỷ Gerione) rồi kéo chúng đi giật lùi về phía hang của mình.
+ Aventino là một trong bảy ngọn đồi ở Roma. Trong bảy ngọn đồi, nó là nơi cô lập nhất và khó tiếp cận nhất.
32-33. Theo Ovid thì Hercules định đánh cho Caco một trăm gậy, nhưng mới đến cú giã thứ mười thì gã ăn trộm này đã lăn ra chết. Dante đã mượn hình ảnh này để biện minh rằng việc gian lận (trộm cắp) có thể bị sự tàn bạo trừng phạt.
35. Ba âm hồn ở đây ý nói ba tên trộm nổi tiếng của Firenze.
43. Cianfa Donati (không rõ năm sinh, mất trước năm 1289) là một chính trị gia người Ý hoạt động ở Firenze vào thế kỷ thứ XIII. Là một thủ lĩnh của người da đen, có một truyền thuyết nói rằng: Cianfa thích đi ăn trộm dã thú, cướp chai lọ và hòm phiếu… Ngoài những truyền thuyết với những đặc điểm nổi bật ra, thì có rất ít thông tin về nhân vật này.
+ Theo một số nhà bình luận cổ đại khác, Cianfa mà Dante nói đến trong Địa ngục 25 chỉ là một tên trộm gia súc hoặc chuyên về các vụ trộm trong các cửa hàng.
50. Con rắn sáu chân: thực ra đây là con thằn lằn xanh.
68. Agnel: tức Agnello Brunelleschi, xuất thân từ một gia đình lương thiện nhưng rồi từ chỗ ăn cắp ví tiền của mẹ dần dần thành một tên trộm chuyên nghiệp và lành nghề, thực hành các phi vụ ăn trộm như một kỹ xảo.
+ Cũng có nhà bình luận cho rằng Agnello Brunelleschi là một thành viên của gia đình quý tộc Florentine nhưng đã chuyển từ Ghibelline sang Guelph đen. Ngoài ra không có thông tin chính xác về nhân vật này bởi các tài liệu đều ẩn danh.
94. Theo nhà thơ Lucan, Sabellus là một người lính chiến đấu trong cuộc nội chiến La Mã đã hóa lỏng thành một vũng máu nhỏ sau khi bị rắn cắn ở sa mạc Libya, và một người lính bất hạnh khác, Nasidius trở thành nạn nhân của nọc độc rắn khi cơ thể anh phình to thành một khối phi thường (Pharsalia IX, 761-804)
97. Cadmus là người anh hùng đánh mãng xà, đến cuối đời bị biến thành rắn, và Arethusa là một Nymph (tiên nữ) sau đó bị biến thành khe suối (hoặc đài phun nước theo Ovid).
+ Đây hai nhân vật trong thần thoại Hy lạp và cũng được nhà thơ Ovid kể lại trong Metamorphoses.
136. Ám chỉ Buoso Donati hoặc Buoso degli Abati, cả hai đều là thành viên của gia đình quý tộc Florentine.
+ Hành động khạc nhổ này có liên quan đến niềm tin ở thời cổ đại và thời trung cổ rằng nước bọt của con người có tính năng chống lại loài rắn.
138. Mặc dù không chắc chắn, nhưng các nhà bình luận cổ đại đã chỉ ra đây là Francesco de 'Cavalcanti (xuất hiện ở Địa ngục 30: 32)
148. Puccio dei Galigai còn gọi là Puccio Sciancato (sinh ở Firenze, mất năm 1280). Không có nhiều thông tin lịch sử về cuộc đời của ông cũng như hoạt động trộm cắp. Năm 1268, ông bị trục xuất khỏi Florence cùng với gia đình vì là người của Ghibelline. Năm 1280, ông trở lại thành phố trong số những người ký tên vào hòa bình tạm thời của Đức Hồng y Latino.
150. Có một bài viết ở thế kỷ XIV nói rằng: Puccio là tác giả của những vụ trộm đẹp đẽ và duyên dáng. Và nói thêm: Puccio đã lịch sự (ăn trộm) đúng lúc và do đó không bị biến đổi, vì những vụ trộm cắp của ngài là vào ban ngày chứ không phải ban đêm.
151. Kẻ khiến Gaville than khóc: theo các nhà bình luận, ám chỉ Francesco Cavalcanti, bị sát hại ở Gaville và người thân của họ đã bị trả thù khủng khiếp tại ngôi làng nhỏ ở vùng nông thôn Florentine.
+ Gaville hay Figline Valdarno là một thị trấn của Ý thuộc thành phố Firenze, Tuscany.
Hình thành từ năm 1000 sau công nguyên, vào thế kỷ XIII ở đây đã xảy ra sự tranh giành đẫm máu giữa Guelphs và Ghibellines. Phần lớn cư dân Gaville là Ghibellines và được bảo trợ bởi Arezzo; vì vậy mà Cộng hòa Firenze đã phá hủy hoàn toàn thị trấn, buộc người dân phải dời xuống thung lũng. Gaville sau đó được đặt dưới sự thống trị của Firenze.
Các tin khác
Tầng địa ngục thứ chín: Judecca Nơi những kẻ phản bội ân nhân bị trừng phạt. Sau đó Dante và Virgil ra khỏi Địa ngục.
Tầng địa ngục thứ chín: Antenora - Tolomea Bá tước Ugolino kể về cái chết của mình. Lối vào vòng ngục thứ ba Tolomea, nơi những kẻ phản bội khách bị trừng phạt. Dante cảm nhận được luồng gió tạo ra bởi đôi cánh của Lucifer.
Tầng địa ngục thứ chín: Caina và Antenora Lời cầu khẩn của Dante đến các Muses. Lối vào vòng ngục đầu tiên của Cocytus: Caina, nơi những kẻ phản bội người thân bị trừng phạt; và vòng ngục thứ hai: Antenora, nơi những kẻ phản bội quê hương bị trừng phạt.
Tầng địa ngục thứ chín: Hồ băng Cocytus Dante và Virgil tiếp cận cái giếng bao quanh hồ Cocytus. Gặp gỡ với Nimrod và Fialte. Người khổng lồ Antaeus đưa hai thầy trò xuống đáy hồ Cocytus.